ادله وجوب ساخت سلاح غیر متعارف/ بررسی قدرت سخت/بررسی نظریه های روابط بین الملل

موضوع: بررسی نظریه های روابط بین الملل/ بررسی قدرت سخت/ ادله وجوب ساخت سلاح غیر متعارف

بحث در دیدگاه اسلام و فقه شیعه درباره قدرت بود، بنابر آنچه که «جوزف نای» و دیگران مطرح کرده بودند «قدرت» را به قدرت سخت و نرم تقسیم کردیم. درباره «قدرت نرم» یک نکاتی عرض شد و رسیدیم به «قدرت سخت»، قدرت سخت البته شامل موارد زیادی می شود، که یکی از آن موارد تهیه سلاح است برای دفاع و جنگ و برای ترساندن دشمنان. باید بررسی کنیم تا مشخص شود اسلام تا کجا اجازه می دهد ما اسلحه در اختیار داشته باشیم؟ هفته گذشته آیه شریفه ﴿وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ﴾[1] را عرض کردیم و تفسیرش را هم بیان نمودیم. حال برای اینکه بحث مشخص تر بشود یکی از مواردی را که در رابطه با قدرت سخت است بیان می کنیم که ساخت سلاح هسته ای است. آیا از نظر فقهی ساخت سلاح هسته ای و به کارگیری آن جایز است یا نه؟ این بحث در چند مرحله قابل طرح است:

اول: ساخت آن.

دوم: تهیه آن و لو از راه خرید و حفظ و نگهداری آن.

سوم: بکارگیری آن به عنوان مقابله به مثل.

چهارم: به کارگیری آن در مقام دفاع، دشمن به کار نبرده ولی کیان اسلام وابسته به استفاده از این نوع سلاح است در مقام دفاع.

پنجم: به کارگیری آن در مقام جهاد و فتح و لو در مقام دفاع هم نباشد.

اولین بحث ما درباره جواز ساخت یا عدم آن است. در نظر فقه شیعه ساخت آن آیا جایز است یا حرام است؟ فعلا بحث ما در به کارگیری آن نیست. درباره سلاح هسته ای باید محققین بیایند برای ما توضیح بدهند که اصلا سلاح هسته ای چیست؟ و چه خصوصیاتی دارد؟

ولی من تا حدودی درباره این موضوع مطالعه کرده ام. سلاح هسته ای یعنی بمب اتمی، دوبار به کار گرفته شده است، در جنگ جهانی دوم در سال 1945 میلادی، اولین بار در شهر «هیروشما» از ارتفاع 9600 متری این بمب را رها کرده اند و در ارتفاع 580 متری سطح زمین منفجر شده است و با انفجارش به اندازه 15هزار تن تی ان تی قدرت داشته است، مجموع تلفات اولیه آن را بالغ 140 هزار نفر تخمین زده اند. سه روز بعد هم انفجاری دیگری در شهر «ناگاساکی» صورت گرفت که موجب کشتار 74 هزار نفر شد که این دومی شدت انفجار آن بیشتر بوده یعنی به اندازه 21 هزار تن تی ان تی. البته بمب های هسته ای انواعی دارند برخی حالت گداختی دارند و برخی به عکس عمل می کنند یعنی فشردن اتم هاست و برخی شکافتن الکترون هاست، که به واسطه فشردن یا شکافتن اتم ها انرژی زیادی آزاد می شود.

بمب های هیدروژنی هم بعد از اینها ساخته شده است که در سال 1952 در جزیره کوچکی به نام «الوگاب» که در جزایر ماراشال قرار دارد یک بمب هیدروژنی آزمایش شده است که بر خلاف انتظار قدرت بالایی داشته یعنی شدت انفجار معادل 4/10 مگاتن بوده است. هر مگاتن به اندازه یک میلیون تن تی ان تی است، یعنی به اندازه انفجار 10 میلیون تن تی ان تی قدرت داشته است. و حفره ای به عمق 800 متر ایجاد کرده است، یعنی حدود یک کیلومتر زمین را شکافته است و دهانه حفره آن هم سه کیلومتر بوده است و اینها قدرت اولیه این بمب بوده است، گفته اند: گوی آتشین آن به پنج کیلومتر رسیده است. این بمب آنقدر قدرتمند است. منطقه انفجار بمب های هسته ای به پنج قسمت تقسیم می شود:

اول: منطقه تبخیر که همه چیز را بخار می کند و چیزی را باقی نمی گذارد حتی فلزات را.

دوم: منطقه آسیب شدید گرمایی که می سوزاند.

سوم: منطقه آسیب شدید انفجاری که تخریب می کند.

چهارم: منطقه آسیب شدید باد و آتش.

پنجم: در منطقه تبخیر درجه حرارت معادل سیصد میلیون درجه سانتی گراد است و هر چیزی در این درجه حرارت بخار می شود.

و اشعه های آن خیلی خطرناک است و برخی از آن اشعه ها را گفته اند سرطان زا هستند، مثلا اشعه گاما باعث انواع سرطان ها می شود و دیوار بتنی با قطر پنج متری می تواند آن اشعه را خنثی کند. و دیگر آثاری که این بمب های هسته ای دارند که بسیار خطرناک است.

از نظر فقهی ادله یارآی این مطلب است که ساخت و تهیه چنین بمب هایی واجب است، طبق ادله شرعیه ای که داریم ظاهرا ساخت چنین بمبی واجب است.

ادله وجوب ساخت سلاح غیر متعارف

دلیل اول: اتفاق فقهاء

اولین دلیل ما اتفاق فقهاست بر استفاده از هر وسیله ای است برای پیروزی حق، این شامل هر وسیله جنگی می شود ولو بعدا ساخته شود.

عبارت صاحب جواهر

و يجوز محاربة العدو بالحصار و منع السابلة دخولا و خروجا و بالمناجيق و التفنك و القنابر و الأطواب و البارود و رمي الحيات القاتلة و العقارب و غيرها من الحيوانات و هدم الحصون و البيوت و قطع الأشجار و القذف بالنار و إرسال الماء لينصرفوا به و منعه عليهم ليموتوا عطشا و كلما يرجى به الفتح بلا خلاف أجده فيه، للأصل و إطلاق الأمر بقتلهم، و المروي عن النبي صلى اللّٰه عليه و آله أنه نصب على أهل الطائف منجنيقا و كان فيهم نساء و صبيان و خرب حصون بني النظير و خيبر و هدم دورهم، بل في الدروس و الروضة أنه صلى اللّٰه عليه و آله حرق بني النظير، و في خبر حفص بن غياث «كتب بعض إخواني إلي أن أسأل أبا عبد اللّٰه عليه السلام عن مدينة من مدائن أهل الحرب هل يجوز أن يرسل عليهم الماء أو يحرقون بالنار أو يرمون بالمنجنيق حتى يقتلوا و فيهم النساء و الصبيان و الشيخ و الأسارى من المسلمين و التجار؟ فقال: تفعل ذلك و لا تمسك عنهم لهؤلاء، و لا دية عليهم و لا كفارة»[2] ، مضافا إلى قوله تعالى: ﴿مٰا قَطَعْتُمْ‌ مِنْ‌ لِينَةٍ‌ أَوْ تَرَكْتُمُوهٰا قٰائِمَةً‌ عَلىٰ‌ أُصُولِهٰا﴾[3] ، و قوله تعالى: ﴿وَ أَعِدُّوا لَهُمْ‌ مَا اسْتَطَعْتُمْ‌ مِنْ‌ قُوَّةٍ‌ وَ مِنْ‌ رِبٰاطِ الْخَيْلِ‌﴾[4] ، و قوله تعالى: ﴿وَ اقْعُدُوا لَهُمْ‌ كُلَّ‌ مَرْصَدٍ﴾[5] ، و أنهم شر الدواب و أشدها أذية، و غير ذلك، فما عساه يظهر من الشهيد في الدروس من حرمة قتلهم بمنع الماء مع الاختيار[6] ، في غير محله، وكذا ما في الروضة من اعتبار توقف الفتح في جواز هدم الحصون و المنجنيق و قطع الشجر[7] . [8]

این تا اینجا درباره جهاد دفاعی است تا چه رسد به جنگ دفاعی و مثل آن، جناب سلمان برای فتح طائف پیشنهاد استفاده از منجنیق را دادند. البته در روایت مذکور اشکال شده است که معتبر نیست ولی مشهور به آن عمل کرده اند. پس اولین وجه ما فتوای فقهاست. پس ساخت این بمب ها به طریق اولی از این اقوال قابل برداشت است زیرا این فتاوا در مقام استفاده است که به طریق اولی دلالت دارد بر اینکه جواز ساخت چنین سلاح هایی. لذا وجه اول برای ما فتوای فقهاست که مشهور هم هست.

دلیل دوم: آیه شریفه ﴿وَ أَعِدُّوا﴾

وجه دوم که در مقام، قابل استدلال است این آیه شریفه است: ﴿وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُم‌﴾ [9] .

قیدش ﴿تُرْهِبُونَ﴾ می باشد یعنی باید ایجاد ترس بکند، در ﴿تُرْهِبُونَ﴾ دو احتمال است:

اول: اینکه بگوییم این «قید» است یعنی ما باید سلاحی آماده بکنیم که موجب ارهاب و ترس بشود، سلاحی که موجب ترس نباشد داخل در دلالت این آیه نیست، اگر سلاح هسته ای را به عنوان فردی از افراد آیه بگیریم ترس ایجاد می کند، اصلا سلاح هسته ای برای ایجاد ترس و بازدارندگی و موازنه قواست، پس ﴿تُرْهِبُونَ﴾ اگر قید باشد قطعا آیه سلاح هسته ای را می گیرد . شامل می شود لذا ساخت آن واجب می شود.

دوم: ولی اگر ﴿تُرْهِبُونَ﴾ قید نباشد بلکه برای غایت است یعنی سلاح برای ترساندن است غایت آن این است که دشمنان خداوند را بترساند در این صورت هم باز هم سلاح هسته ای را شامل می شود زیرا با سلاح هسته ای می شود دشمنان را ترساند.

دلیل سوم: آیه کریمه ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُباتٍ أَوِ انْفِرُوا جَميعا﴾[10]

محل استدلال در این آیه شریفه برای ما همان عبارت ﴿خُذُوا حِذْرَكُمْ﴾، «حذر» در لغت یعنی چیزی که انسان را نگه می دارد یعنی همان آمادگی، جوهری در صحاح حذر را به معنای تحرز گرفته و گفته است: الحذر: التحرز[11] ، در مقاییس اللغة گفته: الحاء و الذال و الراء أصل واحد، و هو من‌ التحرز و التيقظ[12] . پس آیه به این معناست که آنچه را که باعث تحرز می شود را حفظ کنید.

فرمایش علامه طبرسی

مرحوم صاحب مجمع البیان درباره این آیه دو احتمال داده است، کلام ایشان این چنین است:

قيل فيه قولان:

(أحدهما) أن معناه: احذروا عدوكم بأخذ السلاح كما يقال للإنسان: خذ حذرك أي احذر.

(و الثاني) أن معناه: خذوا أسلحتكم، سمي الأسلحة حذرا لأنها الآلة التي بها يتقى الحذر، و هو المروي عن أبي جعفر و غيره. و أقول: إن هذا القول أصح، لأنه أوفق بمقاييس كلام العرب، و يكون من باب حذف المضاف، و تقديره: خذوا آلات حذركم و أهب حذركم، فحذف المضاف و أقيم المضاف إليه مقامه، فصار خذوا حذركم‌. [13]

این آیه هم دلالت دارد بر اینکه مسلمانان باید دارای آمادگی باشند تا در مقابل دشمنان از خودشان بتوانند دفاع کنند که شامل سلاح هسته ای هم می شود.

دلیل چهارم: حفظ بیضه اسلام

وجه چهارم در مقام حفظ بیضه اسلام است، در لغت البيضة: أصل‌ القوم و مجتمعهم‌[14] . یعنی اصل شئ و مجتمع شئ است، جوهری گفته است: البيضة: واحدة البيض‌ من الحديد و بيض‌ الطائر جميعا[15] . یعنی إما مأخوذة من بیضة الطائر از آن تخم پرندگان گرفته شده چون اگر تخم از بین برود پرندگان هم از بین می روند پس بیضه اسلام یعنی آنچه که اسلام وجودش به آن وابسته است و آن سلاح است؛ یا بیضه اسلام از بیضه حدید گرفته می شود که به معنای کلاه خود است تا سر را حفظ کند. پس بیضه آن چیزی است که مجتمع شئ است مرکز شئ است اصل آن شئ است، مثلا در جامعه ای که سلطان جامعه در آنجا قرار دارد می گویند بیضه مجتمع. وجوب حفظ بیضه اسلام از واجباتی است که در فقه مسلم است حتی گفته اند: وجوبش از نماز هم اهم است.

پس اگر دشمنی حمله کرد و بیضه اسلام و اصل مجتمع اسلام در خطر بیفتد برای دفاع حفظ بیضه اسلام اقدام کنیم. حمله گاهی فیزیکی است و گاهی عقلای اسلام احساس می کنند اسلام در خطر است که در این صورت واجب است اقدام بشود که یک قسمت آن وجوب عینی است که بر دولتمردان است، و یک قسمت آن هم کفایی است که بر عهده مردم است.

نکته ای که در اینجا وجود دارد این است که آیا واقعا چنین خطری وجود دارد یا نه؟ در آمریکا یک موسسه ای است که یک مجله ای منتشر می کند که این موسسه زیر نظر همان کسانی است که بمب هسته ای را ساخته اند. اینها هر ساله یک ساعت قیامتی را اعلام می کنند و منظور آنها از اعلام آن ساعت استفاده از بمب اتمی است و دنیا دیگر نابود می شود، و به پایانش می رسد، سال 1947 در دانشگاه شیکاکو که اولین بار ساعت قیامت را اعلام کردند گفتند: هفت دقیقه باقی است، که البته رمزی است و به معنای آن است که خطر نزدیک است، آخرین باری که در سال 2023 اعلام کردند گفته اند: تا ساعت قیامت 90 ثانیه مانده است، یعنی کمتر از دو دقیقه.

اینها یک عده دانشمند هستند یعنی آن داده های علمی را که در دنیا هست و زمینه های جنگی که مطرح است اینها را بررسی می کنند و بر اساس آن پیش بینی می کنند. لذا این خطر جنگ هسته ای خیالبافی نیست بلکه واقعی است. اخیرا هم که جنگ اکراین و روسیه اتفاق افتاده است اینها گفته اند: تا ساعت قیامت 90 ثانیه مانده است لذا خطر دشمنان اسلام جدی است و دشمن این را هم به زبان می آورند که ما ممکن است از آن استفاده بکنیم.

آیا با این توضیحات نمی توانیم بگوییم بیضه اسلام در خطر است؟!!!

بله بیضه اسلام در خطر است و مومنان هم باید این سلاح را داشته باشند.