موضوع: ادامه بحث حجامت درمانی – حجامت سر – حجامت نقره – آموزش درمان به صورت عملی

صحبت راجع به حجامت درمانی است. عرض شد حجامت انواعی دارد و نوع دوم حجامت، درمان بیماری ها است. عرض شد در حجامت چه اتفاقی رخ می‌دهد که باعث درمان می‌شود.

بر اثر حجامت کردن، عضوی که بیمار است از خون آلوده خالی می‌شود. خالی شدن محل بیماری از خون درمان آن عضو است.

گویا حجامت و مکشی که انجام می‌شود و خونی که از محل تخلیه می‌شود یک نوع ریاضت و شروع مجددی برای عضو است زیرا خون تازه وارد آن عضو بیمار می‌شود.

خونی که مدت ها در مویرگ ها مکث شده است و تبدیل به خون سوخته شده است با حجامت خارج می‌شود و با خون تازه جایگزین می‌شود.

در عمل جراحی نیز همین اتفاق میفتد زیرا با شکافتن بدن خون خارج می‌شود و با همین خارج شدن عضو سلامتی محقق می‌شود ولی کارهای اضافی که جراح انجام می‌دهد و عضو را خارج می‌کند به بدن آسیب می‌رساند.

از روایات استفاده می‌شود که درمان اصلی خارج کردن محل از خون است درحالیکه جراحان علاوه بر خارج کردن خون عضو را در می‌آورند.

خالی کردن محل از خون، نظمی به فعالیت سلول هایی می‌دهد که از حالت طبیعی خارج شده اند.

در مورد دیگر تخلیه کردن غده های مترشحه‌ی بدن یا کم کردن فشار خون از مغز و از چشم ها باعث تنظیم کار مغز و چشم است.

بهترین حجامت، حجامت سر است. در روایت داریم که هر حجامت درمان چند بیماری است ولی حجامت سر درمان همه‌ی بیماری ها است.

راز اینکه حجامت سر، درمان کل بیماری ها است، تنظیم کارکرد مغز است زیرا تمامی کارهای بدن با فرمان مغز است. وقتی کار مغز نرمال و طبیعی شود، کل بدن نیز به حالت نرمال و طبیعی برمی‌گردد.

بنابراین تاحدودی مشخص شد که در حجامت چه اتفاقی میفتد. زمانیکه خود موضع یا اطراف موضع از خون آلوده پاک می‌شود باعث بهبودی در کارکرد عضو بیمار می‌شود.

حجامت سر

حجامت سر بهترین حجامت است و در روایات می‌فرماید حجامت سر درمان کل بیماری ها است و پیامبر (ص) برای این حجامت اسماء مختلفی فرموده است.

اسمائی همچون مُغیثه، مُتقدمه، مُنقِذه، نافعه برای حجامت سر ذکر شده است که همه در روایات آمده است.

در روایت آمده است:

احْتَجَمَ‌ النَّبِيُ‌ ص فِي رَأْسِهِ وَ بَيْنَ كَتِفَيْهِ وَ فِي قَفَاهُ ثَلَاثاً سَمَّى وَاحِدَةً النَّافِعَةَ وَ الْأُخْرَى الْمُغِيثَةَ وَ الثَّالِثَةَ الْمُنْقِذَة[1]

یعنی پیامر (ص) در سر و ما بین کتف و در پشت سر سه ماه حجامت کرد(هر کدام در یک ماه) حجامت سر را حجامت مفید نامید و حجامت حجامت بین دو کتف را حجامت مغیثه(دادرس) نامید و حجامت پشت سر را منقذه (نجات دهنده) نامید.

ظاهر روایت این است که سه حجامت در یک روز نیست. زیرا نفرمود «ثلاث حجامات»

روش پیامبر(ص) این است که برای هر چیزی، حتی اساس منزل را اسم گذاری می‌کرد.

حجامت قفا پشت سر و قسمت وسط سر و زیر «قَمَح دونه» یعنی زیر کاسه سر و حجامت نقره پایین تر و چسبیده به گردن است.

نقره بالا تر از گردن است و حجامت قفا چسبیده به کاسه‌ی سر و محل خواب است.

در روایت آمده است:

كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَحْتَجِمُ عَلَى رَأْسِهِ وَ يُسَمِّيهَا مُغِيثَةً أَوْ مُنْقِذَة[2]

یعنی پیامبر(ص) حجامت سر انجام می‌داد و نام آن را مغیثه یا منقذه می‌نهاد.

این روایت با روایت قبلی تفاوت دارد.

بنابراین سه نام نافعه و مغیثه و منقذه برای حجامت سر آمده است.

روایت اخیر بین مغیثه و منقذه تردید دارد.

از نام حجامت معلوم می‌شود که حجامت قفا در بیماری کمک حال انسان است.

کلینی معروف به دقت در نقل است. از تمام صاحبان حدیث دقیق تر است. چون کلینی در نقل روایات دقت زیادی دارد، کتاب کافی کتاب اول شیعه است.

در روایت کلینی آمده است:

الْحِجَامَةُ فِي الرَّأْسِ هِيَ‌ الْمُغِيثَة[3]

یعنی حجامت سر همان حجامت مغیثه است.

این روایت از نظر سند مرسَل است. مرسِل شخصی به نام «ابن فضال» است. ابن فضال از امام صادق(ع) نقل می‌کند و یک واسطه در این بین افتاده است.

ائمه (ع) درباره ابن فضال فرموده اند:

خُذُوا بِمَا رَوَوْا وَ ذَرُوا مَا رَأَوْا[4]

یعنی آنچه روایت می‌کنند بگیرید و آنچه از خود می‌گویند رها کنید.

روایت دیگر می‌فرماید:

وَ أَشَارَ بِيَدِهِ‌ إِلَى‌ رَأْسِهِ‌ عَلَيْكُمْ بِالْمُغِيثَةِ فَإِنَّهَا تَنْفَعُ مِنَ الْجُنُونِ وَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ وَ الْأَكِلَةِ وَ وَجَعِ الْأَضْرَاس‌[5]

یعنی پیامبر (ص) با دست خود به سر اشاره کرد و فرمود بر شما باد مغیثه زیرا برای جنون و جذام و پیسی و خوره و دندان درد است.

عرض کردم جذام نماد بیماری های ژنتیکی است.

افرادی که پیسی دارند، درمان خوبی برای پیسی نیست ولی حجامت سر برای پیسی مفید است.

در روایت دیگر آمده است:

كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَحْتَجِمُ‌ بِثَلَاثٍ‌ وَاحِدَةٌ مِنْهَا فِي الرَّأْسِ يُسَمِّيهَا الْمُتَقَدِّمَةَ وَ وَاحِدَةٌ بَيْنَ الْكَتِفَيْنِ يُسَمِّيهَا النَّافِعَةَ وَ وَاحِدَةٌ بَيْنَ الْوَرِكَيْنِ يُسَمِّيهَا الْمُعِينَة[6]

یعنی پیامبر(ص) سه حجامت انجام می‌داد یکی در سر که متقدمه نامید و بین دو کتف که نافعه نامید و انتهای ستون مهره ها (که امروزه به آن «ساکرال» می‌گویند) که معینه نامید.

روایات درباره اسم حجامت سر مختلف است ولی به استناد بیشتر روایات و روایت کلینی که معروف به دقت نقل است، نام حجامت سر مغیثه است.

فوائد حجامت سر

حجامت سر جزء درمان های عمومی است و تمامی بیماری ها به غیر از بیماری سام را درمان می‌کند.

در روایت آمده است:

الْحِجَامَةُ فِي‌ الرَّأْسِ‌ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ إِلَّا السَّام‌[7]

یعنی حجامت در سر درمان برای تمام بیماری ها به غیر از سام است.

سام به معنای بیماری مرگ است. بنابراین حجامت سر جزء درمان های عمومی محسوب می‌شود.

اگر فردی به شما مراجعه کرد و درمان آن را ندانید می‌توانید حجامت سر تجویز کنید زیرا درمان تمام بیماری ها است.

در روایت آمده است:

الْحِجَامَةُ فِي الرَّأْسِ هِيَ‌ الْمُغِيثَةُ تَنْفَعُ مِنْ كُلِّ دَاءٍ إِلَّا السَّامَ[8]

یعنی حجامت سر همان مغیثه است و برای تمام بیماری ها به غیر از مرگ مفید است.

در روایت دیگر آمده است:

الْحِجَامَةُ فِي‌ الرَّأْسِ‌ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاء[9]

یعنی حجامت در سر درمان تمام بیماری ها است.

در این روایت مرگ استثناء نشده است.

در سه روایت با سه طریق و سه سند که دو روایت از آن معتبر است و دلالت دارد حجامت سر درمان کل بیماری ها است.

بنابراین طب اسلامی در برابر هیچ بیماری عاجز نیست. اگر درمان بیماری شناخته شده نیست حجامت سر تجویز می‌شود. باید حجامت سر تا جائیکه بهبودی حاصل شود تکرار می‌شود.

روایتی را هم خواندیم که در آن بیماری های معین مانند پیسی و خوره و جذام نام برده شده بود که با درمان کل بیماری ها منافات ندارد زیرا هر دو اثباتی هستند و اثبات شئ نفی ماعدا نمی‌کند.

قبلا جراحت را جزء بیماری حساب نمی‌کردند. ولی فرمان مغز برای درمان جراحت نیاز است.

در روایت دیگری آمده است:

الْحِجَامَةُ فِي‌ الرَّأْسِ‌ شِفَاءٌ مِنْ سَبْعٍ مِنَ الْجُنُونِ وَ الْجُذَامِ وَ الْبَرَصِ وَ النُّعَاسِ‌ وَ وَجَعِ الضِّرْسِ وَ ظُلْمَةِ الْعَيْنِ وَ الصُّدَاع‌[10]

یعنی حجامت در سر درمان برای هفت بیماری جنون و جذام و پیسی و خواب آلودگی و دندان درد و تاری چشم و میگرن است.

میگرن در طب امروزی درمان ندارد ولی درمان آن حجامت سر است.

در روایت دیگر بیماری خوره را اضافه می‌کند که مجموعا هشت بیماری می‌شود.

ذکر این تعداد از بیماری ها در روایات منافاتی با درمان تمام بیماری ها که در روایات دیگر آمده است ندارد زیرا همه اثبات درمان کنندگی بیماری ها توسط حجامت سر می‌باشند.

محل حجامت سر

در روایت می‌فرماید از ما بین دو ابرو یک چارک که ملاج سر می‌شود. ملاج سر مکانی است که در قمه زنی شکافته می‌شود.

یک وجب از وجب خود شخص از ابتدای بینی محل حجامت سر است که دقیقا یک چارک می‌شود.

در روایت آمده است:

أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ احْتَجَمَ‌ وَسَطَ رَأْسِه‌[11]

یعنی پیامبر(ص) وسط سر را حجامت کرد.

وسط سر همان بالای سر است.

بادکش گرم اصلا وجود ندارد و بادکش فقط سرد است. در روایت آمده است که اگر شخص بلغمی باشد یا هوا سرد باشد، محل را با کیسه‌ی آب، گرم کنید اما مکش گرم نداریم.

در روایت معتبر دیگر آمده است:

الْحِجَامَةُ عَلَى الرَّأْسِ عَلَى‌ شِبْرٍ مِنْ‌ طَرَفِ‌ الْأَنْفِ وَ فِتْرٍ بَيْنَ الْحَاجِبَيْنِ‌ فَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يُسَمِّيهَا بِالْمُنْقِذَة[12]

یعنی حجامت در بالای سر یک وجب از نوک بینی به اندازه یک چارک است.

تقریبا محل هر دو یکی می‌شود.

یک روایت داریم می‌فرماید:

الْحِجَامَةُ فِي الرَّأْسِ هِيَ الْمُغِيثَةُ تَنْفَعُ مِنْ كُلِّ دَاءٍ إِلَّا السَّامَ‌ وَ شَبَرَ مِنَ‌ الْحَاجِبَيْنِ‌ إِلَى حَيْثُ بَلَغَ إِبْهَامُهُ ثُمَّ قَالَ هَاهُنَا[13]

یعنی حجامت در سر همان مغیثه است که برای همه بیماری ها مگر مرگ مفید است و مکان آن از دو ابرو یک وجب است تا جائیکه انگشت شست برسد و اشاره فرمود اینجا.

احتمال دارد که از طرف ابرو یک وجب به پشت سر باشد که همان حجامت قفا می‌شود.

احتمال هم دارد که از بالای ابرو یک وجب باشد که تقریبا انتهای سر می‌شود.

بعید به نظر می‌رسد که این روایت درست باشد زیرا طبق این روایت تمام سر را شامل می‌شود و به نظر می‌رسد، صحیح همان روایت قبلی درست باشد.

دلیل آن این است که فرمود پیامبر(ص) روی سر حجامت می‌کند.

اگر روایت دوم را قبول کنیم، می‌توان رو و پشت سر را حجامت کرد.

حجامت نقره

حجامت نقره برای کودکان است و برای کودکان مفید است. کودک اگر چهار ماهه بشود و خواستید او را حجامت کنید، حجامت نقره باید بشود.

اگر آب دهان کودک زیاد است و سرش داغ است، هر ماه باید حجامت نقره صورت بگیرد تا اینکه گرمیِ سر و آب دهان فروکش کند.

اگر در صورتیکه آب دهان کودک زیاد باشد و سر کودک داغ باشد، حجامت نشود، امکان کوری و فلج کودک وجود دارد.

یکی از اسباب و علل ابتلاء مردم به ام اس، سکته مغزی، ای ال اس و انواع فلج، حجامت نکردن کودک، در ناحیه‌ی پست سر است.

اگر حجامت نقره برای کودک انجام شود، انسان مبتلا به فلج کودکان و کوری و در بزرگسالی مبتلا به ام اس و مانند آن نمی‌شود.

در روایت آمده است:

حِجَامَةُ النُّقْرَةِ تَنْفَعُ لِثِقْلِ الرَّأْس‌[14]

یعنی حجامت نقره برای سنگینی سر مفید است.

در روایت دیگر آمده است:

تِسْعَةُ أَشْيَاءَ تُورِثُ‌ النِّسْيَان‌ ... وَ الْحِجَامَةُ فِي النُّقْرَة[15]

یعنی نه چیز سبب فراموشی می‌شود ... و حجامت نقره.

ظاهرا فراموشی موقتی می‌باشد.

کل انواع فلج مانند ام اس(MS ) و سکته مغزی و فلج کودکان و ای ال اس(ALS) و میوپاتی(Myopathy) و دوشِن(Duchenne) که بدن انسان را فلج می‌کنند، معلول جن است و شاید ویروس از سربازان جن و یا سلول جن باشند.

همه‌ی انواع فلج یک تعریف دارد و علم تقسیمات فلج را درست کرده است درحالیکه همه منجر به فلج شدن بدن انسان هستند.

وقتی روایت می‌فرماید قطره «مرزنجوش جامع» درمان فلج است، ما می‌گوییم، درمان انواع فلج است و در عمل هم اثر آن را مشاهده کرده‌ایم.

حجامت سر بهتر است زیرا درمان کل بیماری ها است.

با توجه به اینکه حجامت نقره فراموشی می‌آورد، در موارد اضطراری مفید است و در کودکان هم استثناء شده است.

گویا مسلم است که حجامت نقره سبب فراموشی می‌شود زیرا سه روایت به این مطلب دلالت دارند.

حجامت نقره برای یک بار هم سبب فراموشی است و تکرار آن به طریق اولی سبب فراموشی می‌شود.

روایات دلالت دارند بر اینکه حجامت نقره منافع زیادی هم دارد و در گذشته معمول بوده است.

در روایت آمده است:

حَجَمَنِي‌ الْحَجَّامُ‌ فَحَلَقَ مِنْ مَوْضِعِ‌ النُّقْرَةِ فَرَآنِي أَبُو الْحَسَنِ ع فَقَالَ أَيُّ شَيْ‌ءٍ هَذَا اذْهَبْ فَاحْلِقْ رَأْسَكَ قَالَ فَذَهَبْتُ وَ حَلَقْتُ رَأْسِي[16]

یعنی حجام، محل حجامت نقره را تراشید و من را در موضع نقره حجامت کرد پس امام کاظم (ع) من را دید و فرمود این چه کاری است؟(تراشیدن محل نقره به تنهایی) برو و تمام سر خود را بتراش راوی گفت رفتم و سر خود را تراشیدم.

معلوم می‌شود حجامت نقره در زمان ائمه(ع) بوده است و اصحاب ائمه (ع) انجام می‌دادند.

حجامت سبب زیادی خون است ولی یک سری احتیاطاتی دارد که در آینده خواهد آمد.

حلق به معنای تقصیر و کوتاه کردن است و به معنای تراشیدن با تیغ نیست زیرا عرب ها به آرایشگر «حلاق» می‌گویند زیرا بیشترین کار آرایشگر کوتاه کردن است و کمتر با تیغ می‌تراشد.

محل نقره

کلمه نقره به معنای چاله است. چاله به معنای گودال و محل گود است. گودی سر در پشت سر و بالای گردن قرار دارد و بالاتر از آن «قمح دونه» است که موقع خواب روی زمین قرار می‌گیرد و بلندتر است.

در مجمع البحرین آمده است:

نقرة الرأس التي تقرب من أصل الرقبة[17]

یعنی نقره‌ی سر جائی است که نزدیک گردن است.

نقره برای سر است و جزء گردن نیست بلکه نزدیک گردن است.

عرض شد حجامت نقره برای کودکان مفید است و جلوی بیمار شدن کودک را می‌گیرد و گرمی سر کودک را پایین می‌آورد و ترشح آب دهان را کم می‌کند.

در روایت آمده است:

إِذَا بَلَغَ‌ الصَّبِيُ‌ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ فَاحْجُمْهُ فِي كُلِّ شَهْرٍ فِي النُّقْرَةِ فَإِنَّهَا تُجَفِّفُ لُعَابَهُ وَ تُهْبِطُ الْحَرَارَةَ مِنْ رَأْسِهِ وَ جَسَدِه‌[18]

یعنی هرگاه کودک چهار ماهه شود هر ماه یک بار او را حجامت کن زیرا آب دهان کودک را خشک می‌کند و گرمی سر و بدن کودک را پایین می‌آورد.

امام امر فرمود که بچه‌ی چهار ماهه حجامت نقره بشود بنابراین حتما مفید است.

بنابراین این روایت، اگر آب دهان و حرارت بدن کودک فروکش کند، حجامت نقره نیاز نمی‌باشد.

از خارج شدن آب دهان بچه ناراحت نباشید زیرا رطوبت مغز در کودک را کم می‌کند. خارج شدن آب دهان از کودک نشان این است که مغز رطوبت دارد. باید کاری کرد تا رطوبت مغز خارج بشود.

در مستطرفات کتاب سرائر، اصول شانزده گانه داریم که یکی از آن اصول، اصل زید زراد است که کتابی قدیمی است.

در روایت زید زراد آمده است:

إِذَا أَتَى عَلَى‌ الصَّبِيِ‌ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ فَاحْجِمُوهُ فِي كُلِّ شَهْرٍ حَجْمَةً فِي نُقْرَتِهِ‌ فَإِنَّهَا تُخَفِّفُ لُعَابَهُ وَ تُهْبِطُ الْحَرَّ مِنْ رَأْسِهِ وَ مِنْ جَسَدِه‌[19]

یعنی هرگاه کودک چهار ماهه شود در هر ماه حجامت نقره برای او انجام دهید زیرا آب دهان کودک را کم می‌کند و حرارت را از سر و بدن او می‌کاهد.

از تعلیل استفاده می‌شود که حجامت نقره باعث کم شدن رطوبت مغز می‌شود.

قبل از چهار ماه حجامت نقره نمی‌شود و می‌خواهد بفرماید که کودک قبل از چهارماهگی حجامت نمی‌شود.

در روایت دیگر آمده است:

إِذَا بَلَغَ الصَّبِيُّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ فَاحْتَجِمُوهُ‌ فِي‌ كُلِ‌ شَهْرٍ مَرَّةً فِي النُّقْرَةِ فَإِنَّهُ يُخَفِّفُ لُعَابَهُ وَ يَهْبِطُ بِالْحَرِّ مِنْ رَأْسِهِ وَ جَسَدِه‌[20]

یعنی هنگامی که کودک چهار ماهه شد او را در هر ماه یک بار حجامت نقره کنید زیرا آب دهان کودک را کم می‌کند و حرارت را از سر و بدن کودک می‌کاهد.

اگر در الفاظ این روایت دقت شود معلوم می‌شود که با دو روایت قبلی متفاوت است، بنابراین ما سه روایت با سه طریق داریم.

روایاتی که می‌فرماید سبب فراموشی می‌شود اطلاق دارد و شامل کودک هم می‌شود و از طرفی روایت می‌فرماید کودک بعد از چهار ماهگی حجامت نقره کنید زیرا فوائدی دارد.

احتمال دارد که بگوییم حجامت نقره سبب فراموشی در کودک هم می‌شود. ولی چون کودک متوجه نمی‌شود و فراموشی موقتی است تا یک ماه، اشکالی ندارد.

احتمال دیگر این است که بگوییم حجامت نقره در کودک سبب فراموشی نمی‌شود بلکه سبب زیادی حافظه است زیرا رطوبت سبب فراموشی است و با برطرف شدن رطوبت مغز فراموشی کاسته می‌شود.

درمان حضوری

بیمار اول

سه دکتر برای دختر هفت ساله‌ام اکوی قلب انجام داده اند و گفته‌اند داخل قلب و کنار دریچه‌ی قلب گوشت اضافه در آورده است و نیازمند جراحی است.

قلب گوشت اضافه آورده است و برای درمان این حالت و کلا برای درمان گوشت اضافه «قِسط» مفید است. پیامبر (ص) می‌فرماید:

خَيْرُ مَا تَدَاوَيْتُمْ‌ بِهِ ... الْقُسْط[21]

یعنی بهترین چیزی که خود را با آن درمان می‌کنید ... قسط است.

قسط گوشت اضافه را می‌خورد و آب می‌کند و از بین می‌برد و نمک هم این خاصیت را دارد.

بهترین قسط، قسطی است که ریشه‌ی یک گیاه دریایی است. که قسط تلخ و قسط شیرین هم وجود دارد.

قسط را آسیاب کنند و با نمک حل کنند و با عسل مخلوط کند تا آسیب به معده نزند. این معجون به هرجا برسد، گوشت اضافی را از بین می‌برد.

قسط باید کم باشد زیرا آسیب می‌رساند و مثلا برای این فرزندِ هفت ساله یک قاشق چایخوری کافی است. در فرد بزرگ تر مانند خانم سی ساله مثلا اندازه‌ی قسط باید بیشتر شود.

باید این دارو به مقداری خورده بشود تا قسط در خون به میزان بالایی برسد و مشکل را حل کند. حداقل یک هفته مصرف کنند و نتیجه را مشاهده کند.

قسط باید روز و در حالت ناشتا مصرف بشود.

می‌توان از داروی جامع نیز استفاده کرد. داروی جامع را با قسطِ محلول در آب باران مصرف کند.

بعید نیست که داروی قرص خون و داروی پیامبر(ص) هم برای گوشت اضافه مفید باشد.

داروی ثفا گوشت را آب نمی‌کند بلکه ورم را آب می‌کند.

به گوشت اضافی، «پولیپ» گفته می‌شود که در بینی و روده و رحم به وجود می‌آید.

برای افرادی که پولیپ رحم دارند، داروی اذخر با قسط و نمک تجویز می‌کنیم که به صورت تزریقی است.

برای پولیپ بینی باید دارو را سعوط کنند.

بیمار دوم

دختری بیست و دو ساله مبتلا به بیماری تشنج است. دارو هم مصرف می‌کند.

درمان تشنج یکی داروی تشنج است و داروی صرع هم تجویز می‌کنیم.

چون علت تشنج، جن است، قطره‌ی «سداب سرکه» هم می‌دهیم. سبب تشنج و صرع به طور کلی آسیبی که از انعقاد نطفه به وسیله‌ی جن است.

بخور حضرت مریم هم باید انجام شود و باید حرز هم همراه داشته باشد.

انشاءالله بعد از بخور دوم، بیماری شروع به کم شدن می‌کند.

بیماری سوم

جانباز جنگ و ترکش در ران پا دارد و علاوه بر این بیماری هپاتیت بی دارد و به مرحله‌ی سیروس کبدی و پیوند کبد رسیده است که شاید همین روزها مبتلا به آب آوردن شکم(سیروس کبدی) بشود.

هپاتیت بی سخت تر از هپاتیت سی است و یک مقدار درمان مشکل شده است.

برای درمان سیروس کبدی، پنج عدد مرکب یک به همراه سه عدد داروی صاف کننده خون و داروی کاسنی و سه عدد سنای مکی و پنج عدد داروی پیامبر(ص) باید مصرف کند.

داروی جامع با آب عسل هم مفید است.

برای انواع ترکش می‌تواند از بستن آهن ربا بهره ببرد که به مرور زمان ترکش را به سمت بیرون هدایت می‌کند.