< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

99/06/29

بسم الله الرحمن الرحیم

 

موضوع: کلام منتقی الاصول

 

ادامه کلام منتقی

عبارت منتقی الاصول: « وعلى أي حال ، فلا يمكن التخلص عن هذا الإشكال إلاّ بالالتزام بان المراد من قوله « فرأيت فيه » هو الاحتمال الثاني أعني أنه رأى نجاسة لا يعلم انها هي المظنونة أو حادثة ، لا أنه رأى تلك النجاسة المظنونة بحيث يتبدل شكه السابق إلى يقين وعليه فيكون المراد هو إجراء الاستصحاب فعلا بلحاظ الشك الفعلي في النجاسة حال الصلاة ، ويكون عدم وجوب الإعادة لكون الإعادة نقضا لليقين بالشك ولا يلزم أي محذور في ذلك.» [1]

 

توضیح عبارت: تخلص از این اشکال که نقض یقین به یقین است نه نقض یقین به شک ، ممکن نیست با توجه به اشکالاتی که بیان شد مگر بگوییم منظور زراره (فرایت فیه یعنی بعد از نماز نجاست را دیدیم )احتمال دوم است ( احتمال دوم این بود که ، این نجاستی که بعد از نماز دیدم ، شک دارم و نمی دانم ، همان نجاست مظنونه ای است که در اول نماز ظن به او پیدا کردم و یا حالا بعد از نماز این نجاست بر بدنم عارض شده است) نه اینکه مراد نجاستی که بعد از نماز دیده ، همان نجاست مظنونه اول نماز باشد چون اگر او باشد نقض یقین به یقین می شود به این بیان که قبلا یقین داشتم بدنم پاک است ، بعد از شروع به نماز، ظن پیدا کردم بدنم پاک است یا نجس ؟ حالا بعد از نماز یقین کردم همان نجاست اول نماز در بدنم بوده است پس وقتی مراد او احتمال دوم بود بعد از سلام شک دارم این نجاستی که الان می بینم حالا بر بدنم عارض شد و همان نجاست مظنونه است پس قهرا شک دارم در حال نماز بدنم نجس بوده یا نه؟ قبل از نماز یقینا بدنم پاک بود و حالا بعد از نماز شک می کنم بدن نجس شد در حال نماز یا نه ؟ یقین سابق و شک لاحق ، استصحاب می کنم بقاء طهارت قبل از نماز را و منظور از استصحابی که امام فرمودند جاری می شود همین است که بیان شد

 

وقتی استصحاب کردم طهارت حال نماز را، این که می گویم اعاده لازم نیست بخاطر نقض یقین به شک است (قبل از نماز، یقین به پاکی بدن بود و در حال نماز شک دارم اگر اعاده کنم نماز را نقض به شک است )نه نقض یقین به یقین بنابراین هیچ اشکالی نخواهد بود

 

در ادامه می فرماید:

 

فقط این احتمال،نجاست بعد از نماز، این نجاست مظنونه ویا حال بر بدن عارض شده است اگر چه خلاف ظاهر است چون ظاهر این است ، که همان نجاست مظنونه بود ولی در عین حال باید این خلاف را قبول کنیم و ملتزم بشویم به این خلاف بخاطر اینکه اگر این خلاف قبول نکنیم و طبق ظاهر عمل کنیم و طبق ظاهر بگویم همان نجاست قبل از نماز است و اشکال وارد خواهد بود که این نقض یقین به یقین است و گرفتاری پیش خواهد آمد.

 

پس خلاصه حل مشکل این شد که نجاستی بعد از نماز دیده است همان نجاست مظنونه نیست بلکه شک دارد آن است و یا حالا بر بدن عارض شد و اگر چه این خلاف ظاهر می شود.

 

بعد صاحب منتقی الاصول اضافه می کند:

 

این احتمال که دادیم، خلاف ظاهر نیست بل ظاهر کلام هم همین احتمالی که ما دادیم، که شک داریم که همان نجاست مظنونه است و یا نجاست الان به بدن عارض شد.

 

بعد منتقی الاصول به این جا می رسد:

 

و اگر این نجاست مظنونه باشد تا نقض یقین به یقین بشود باید عبارت این بشود که (فرایته فیه ) دیدم نجاست مظنونه را در این بدنم ( با چه بیانی باید فرایته فیه باشد نه رایت فیه که روایت است)که از این روایت معلوم می شود آنچه دیده بعد از نماز معلوم نیست همان مظنونه است و یا الان به بدن عارض شد؟ و ما یک قرینه داریم که خود ظاهر روایت ( که رایت فیه)گویای احتمالی است که من ( من صاحب منتقی الاصول) گفتم و آن قرینه سوال دومی است که از امام سوال کرد که قبل از این سوال بود ( در سوال دوم «فلما صلیت وجدته » بعد از نماز دیدم آن نجاست بدن را و این سوال فعلی هم باید «فرایته» باشد نه اینکه «رایت فیه»باشد ) پس خود اینکه در سوال دوم « وجدته » و در این سوال « رایت فیه» است،و ضمیری در کار نیست خود این اختلاف بین سوال دوم با سوم کاشف از این است که باید مضمون این دو هم باید فرق کند.

 

پس به قرینه این سوال دوم، مراد از نجاست سوال سوم همان نجاستی است که مردد است بین آن مظنونه و یا اینکه حالا بر بدن عارض شده است.

 

پس نتیجه حل مشکل به این است که نجاستی که بعد از نماز دید مردد باشد بین آن مظنونه و بین اینکه حالا بر بدن وارد شده است و اگر این بود نقض یقین به شک است نه نقض یقین به یقین و این خلاف ظاهر نیست و ظاهر عبارت روایت هم ، همین احتمال دوم است.

اقول: یک سوال مطرح می کنم:در جایی که ( طهارت ،شرط نماز نیست و بلکه نجاست بدن مانعیت دارد) فرق بیان مرحوم میلانی و بیان مرحوم منتقی الاصول در چیست؟

 

جواب: مرحوم میلانی نجاست محرزه را مانع صحت می دانند یعنی نجاستی مانع صحت از نماز است که احراز بشود یعنی خود نجاست مقتضی بطلان نماز است فعلیتش به این است که احراز نجاست در بدن بشود.

 

صاحب منتقی فرمود: احراز نجاست مانع از صحت نماز است یعنی علم به آن نجاست مانع از صحت نماز است یعنی نجاستی که منجزی برای او داشته باشیم مانع صحت نماز است که منجز یا علم و یا اصول عملیه و یا احتمال تکلیف است.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo