توکل، صبر، تسلیم و رضا/ارکان ایمان /اصلاح نفس

موضوع: اصلاح نفس/ارکان ایمان /توکل، صبر، تسلیم و رضا

دهه کرامت:

دهه مبارکه کرامت بر شما مبارک باد. ایام، ایام متبرکی است. دهه‌ی کرامت به این صورت است که یک طرف آن امام رئوف، موج رأفت و مهرورزی است. طرف دیگر آن ولادت پرنور و سعادت حضرت معصومه، کریمه آل البیت (ع) است که کرم موج می‌زند. مؤمنین در این دهه بین دو محور کرمت و رأفت قرار دارند. از این موقعیت اگر انسان استفاده مورد نظر را به دست نیاورد، از این مقطع زندگی بهره‌ی به دست نیاورده است.

امام رضا (ع) که از القاب معروف و مشهورش این است که به او امام رئوف گفته می‌شود؛ یعنی رأفت و مهر دارد. مهرورزی برای شیعیان خود دارد. شاهد این مدعا از جمله این است که در یک مکاشفه قطعی برایم ثابت شده است که امام رضا (ع) دیده شده که در مشهد و در حرم خود زواری که مشغول دعا هستند، دست‌های خود را بالا می‌برد و برای آنان دعا می‌کند.

این ماه منیر و مهر تابان عکسی بود از قم و خراسان

حضرت معصومه کریمه آل البیت (ع) است. کرم قابلیت نمی‌طلبد و فقط رفتن و توسل می‌خواهد و از آن طرف جاذبه و فراگیری قطعی است.

استفاده از این دهه به این معنا است که هیچ محدودیتی ندارد؛ در مسائل اعتقادی، علمی، زندگی و مشکلات و حواجب و حوائج هر نکته و هر مطلبی داشته باشید دهه‌ی کرامت محدودیت ندارد. از کرم و صل به کرم نا متناهی، هر چه بخواهی محدودیت در دادن آن نیست. کسانی که می‌خواهند در جهت علم و معرفت بالا روند از این دهه استفاده کنند. کسانی که می‌خواهند در عرفان و سلوک به جایی برسند از این دهه استفاده کنند. کسانی که گرفتاری دنیایی دارند از این دهه استفاده کنند که بین رأفت و کرم، عنایت موج می‌زند و باید خود را به این عنایت وصل کنیم و برای وصل شدن توسل کوتاه کافی است. در ایام دیگر ممکن است توسلات مقدمات و مؤخراتی داشته باشد؛ ولی در این دهه یک توجه کوتاه اثر گذار است.

کتاب تحف العقول اثر یکی از قدمای اصحاب که برخی از محدثین در مورد این کتاب گفته بسیار ارزشمند است، اقوال چهارده معصوم در این کتاب تبیین شده است. محتوا نشان می‌دهد که خیلی بلند است. در صفحه 223 این کتاب روایتی است که در آن امام رضا (ع) می‌فرماید:

«الْإِيمَانُ عَلَى أَرْبَعَةِ أَرْكَانٍ التَّوَكُّلِ عَلَى اللَّهِ وَ التَّفْوِيضِ إِلَى اللَّهِ وَ التَّسْلِيمِ لِأَمْرِ اللَّهِ وَ الرِّضَا بِقَضَاءِ اللَّه‌.»[1]

وقتی می‌گوییم توکلت علی الله؛ اظهاری است از آن حقیقتی که در عمق دل آدم ریشه دارد. تمام آنچه که در عالم کون است از هر عملی و فعالیتی که انجام می‌شود تحت مدیریت خداوند تبارک و تعالی است. هر چیزی که انسان بتواند در جهت رشد و کمال انجام دهد بستگی به عنایت خداوند دارد. بنابراین توکل یعنی واگذاری کل امور به خداوند که همه چیز در دست اوست. کارها بدون عنایت پروردگار محقق نمی‌شود. در هر جهتی که رشد کنیم هو المرشد. در این صورت توکل که در ذهن جا گیرد یک انشاء و اظهار کننده هم می‌خواهد. خلاصه توکل عبارت است از این که کارها را به عنایت خداوند واگذار کنیم.

یک مؤمن و کسی که دارای ایمان عمیق واقعی است باید راضی به قضای الهی باشد. از جمله مسائل قضائی که قضاء الله است آدم باید راضی به آن باشد. رضایت معنایش این نیست که طلبی داشته باشیم و عقب نشینی کنیم؛ بلکه در دست ما نیست و رضایت به قضای الهی نشانه‌ی معرفت است.

دنیا پر از گرفتاری‌ها است. انسان تعبیر جدیدش «حیوان مقید» است. انسان یک حیوان گرفتار است. در برابر همه‌ی این گرفتاری‌ها که قسمتی اختیاری نیست و در مقدمات برخی از آن تقصیری بوده است. آدم راضی به قضای الهی رونق زندگی را بهم نمی‌زند. اگر کسی با دیدن مشکل گرفتار و اسیر آن مشکل شود، در جوانی اش پیر می‌شود. برخی پیری زود رس دارند و سرش عدم رضایت به قضای الهی است. رضایت به قضای الهی امتداد عمر است و امتداد مدت جوانی و حتی در سنین بالا به انسان یک حالت جوانی و نشاط می‌دهد. ناراحتی از ذهنش بیرون می‌رود.

تسلیم بودن برای امر خدا به این صورت است که در عبادات باید خط قرمز ما واجبات و محرمات الهی باشد. در زندگی مشکلات است ولی حلال و حرام بهم نخورد. هر دستوری که از مصدر قرآن و عترت برای ما رسیده باشد باید نسبت به آن تسلیم باشیم. تسلیم معنایش این است که هیچگاه از آن مسیر تخطی نکنیم هر چه فشار آید باید گفت تسلیما لامر الله. نماز و روزه را با تمام سختی‌ها انجام دهیم. کسی تسلیم امر خدا باشد از مدیریت بالا یک پشتوانه دارد و از جای دیگری فشار و ظلم و اذیت و آذار بر او وارد نمی‌شود. تسلیم امر خدا شدن انسان را از خطرات ظلم، آزار و اذیت و ... بیمه می‌کند.

امر دیگر این است که انسان امورش را تفیض به خداوند کند. فرق تفویض با توکل الی الله در این است که توکل علی الله این است که انسان قلبا و بر اساس عقیده و معرفت در این حد باشد که ما هیچ چیزی را بدون اراده خدا نمی‌توانیم انجام دهیم. تمامی موفقیت‌ها و کمالاتی اگر نصیب ما شده است، به لطف و کرم خدا بوده است. تفویض این است که در مقام عمل هر امری را که انجام دهیم در مرحله‌ی عملی، آن عمل را اضافه کنیم به خدا و بگوییم این برای شما و مربوط به لطف شما است. تفویش الی الله یعنی این که کار و عملی را که انجام می‌دهد مکلف به طور جدی بگوید خدا یا این کار را برای توا انجام دادم و از تو کمک می‌خواهم.

در یک روایتی آمده: کسی که هر روز در تعقیب نماز صبحش با قصد معنا بگوید «افوض امری الی الله ان الله بصیر بالعباد»[2] از گرفتاری‌ها و نا بسامانی ها مصون خواهد ماند.

بین الحرمین ملک ایران راه میانه‌ی قم و خراسان

از لطف خدا و فیض کوثردر بقعه‌ی شیعیان دو گوهر

آن در حرم امام هشتم نوری به کنار نوری از قم

واندر حرم مدار عصمت از مشهد او رسیده عترت

یارب به خودم رها مفرما ما را ز حرم جدا مفرما