< فهرست دروس

درس شوارق - استاد حشمت پور

95/02/06

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: ترتيب طولي صورعلميه

بحث دراين داشتيم كه علم الهي به ماعدا صورمرتسم درذات اوست. ودرعين مرتسم بودن درذات الهي موجب كثرت ذات الهي نمي شود. چرا كه كثرت صوروقتي مي تواند موجب كثرت ذات باشند كه يا حال درذات باشند ويا واگر صادر از ذات اند همه درعرض هم از ذات صادر شوند وهركدام مبدأ جداگانه درذات الهي داشته باشند، ولي صورمرتسم اولا حال در ذات الهي نيستند وثانيا مبدأ متكثردر ذات الهي هم ندارند، چراكه صورمرتسم لازم علم به ذات ويا صادر از علم به ذات ومتاخر از ذات الهي اند پس حال درذات نستند تا موجب تكثر درذات شوند واز آنجاي كه درطول هم وبه ترتيب از علم به ذات صادر مي شوند مبدأ متكثر درذات الهي هم ندارند. پس صورمرتسم لازم ذات الهي اند وكثرت لواز موجب كثرت درذات الهي نمي شوند، حال چه لوازم اضافي باشند، مثل خالق زيد بودن، خالق عمرو بودن و... وچه غير اضافي مثل علم وقدرت و... وچه سلبي مثل جسم نداشتن، محل ومكان نداشتن و...، چرا كه لوازم اضافي به قيوميت الهي برمي گردد وصفات اضافي به سلب امكان.

متن:والأوّل تعرض له كثرةُ لوازم إضافيّةٍ أو غير إضافيّة و كثرةُ سُلوبٍ، وبسبب ذلك[:عروض كثرت] كثرة أسماء لكن لا تاثير لذلك فى وحدانيّة ذاته» انتهى.

بيان ترتيب درصورعلميه: خداوندتعالي علم به ذات دارد واين علم مستلزم علم به معلولات است اما به ترتيب يعني علوم رابطه طولي دارند برخي ازعلوم مقدم وسبب اند براي برخي علوم ديگر اما از آنجاي كه علم الهي به ذات مسبب الاسباب است درحقيقت اسباب تمام اين مراتب طولي علمي هم است. پس همان طوركه موجودات درخارجي رابطه ي طولي دارند ووجود الهي مسبب الاسباب وسبب وجود خارجي همه ي موجودات است، صورعلمي موجودات هم رابطه ي طولي دارند و علم الهي به ذاتش هم مسبب الاسباب است وسبب تمام علوم.

متن: و المراد من الترتيب ما بيّنه في "التعليقات" حيث قال: «الأوّل[:اوّل تعالي] هو سبب في لزوم المعلومات له[:اول تعالي] و وجوبها[:معلومات] عنه، لكن على ترتيب و هو ترتيب السّبب و المُسَبَّب؛ فإنّه[:اول تعالي] مُسبِّب الأسباب[يعني اسباب را هم خودش درست مي كند] و هو[:اول تعالي] سبب معلوماته، فيكون بعض الشي‌ء[:بعض صور] مقدّماً علمية[:بعنوان علم بودن] له[:اول تعالي] على بعض[بعض صورديگر]، فيكون[:صورعلميه اول] بوجهٍ مّا علّةً لأنّ عرف الأوّل معلولها[:صورعلميه بعدي را] و بالحقيقة فإنّه[:اوّل تعالي] علّة كلّ معلومٍ و سببٌ لأنّ عُلم كلُّ شي‌ء.

مثال: علم به ذات الهي سبب علم به عقل اول يا صورت علميه عقل اول سبب وعلم به عقل اول سبب علم به عقل دوم ياصورت علميه به عقل دوم است همين طورسبب علم به نفس فلك اول وعلم به جرم فلك اول، وعلم به عقل دوم يا صورت علميه عقل دوم سبب است براي علم به عقل سوم يا صورعلميه عقل سوم وهمين طورسبب علم به فلك دوم وعلم به جرم فلك دوم وهكذا علم به عقل سوم موجب علم به عقل بعدي ولوازم آن مي شود وهكذا، اما از آنجاي كه علم به ذات الهي مسب الاسباب است درحقيقت علم الهي به ذات سبب تمام علوم به ماعدا است اما با ترتيب كه بين علوم است.

متن: مثال ذلك أنّه[:صورت علميه عقل اول] علّة لأنّ عُرف العقل الأوّل، ثمّ إنّ العقل الأوّل هو علّة لانّ عرف لازم العقل الأوّل فهو[:اول تعالي] و إن كان سبباً لأن عرف الأوّل و لوازمها[:صورت عقل اول]، فبوجهٍ مّا صار العقل الأوّل علّة لأنْ عَرف لوازمَ العقل الأوّل[:يعني صورت هاي بعدي را]» انتهى.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo