< فهرست دروس

درس شوارق - استاد حشمت پور

95/01/14

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: بيان خواجه درشرح اشارات

بحث دركيفيت علم الهي به ماعدا داشتيم. شيخ اشراق علم واجب به غير را حضوري مي داند.خواجه هم اين قول را مي پذيرد، اما با تفاوت هاي كه از بيانش روشن مي شود، بيان خواجه درشرح رساله العلم گذشت حال مي پردازيم به بيان ايشان درشرح اشارات.

بيان خواجه درشرح اشارات: همان گونه كه علم ما به ذات مان حضوري است علم ما به افعال بي واسطه ي صادر از نفس هم حضوري است، مثلا وقتي كه ما خانه ي را مي سازيم اول صورت آن خانه را درذهن خود ترسيم مي كنيم وطبق آن صورت نقشه را رسم مي كنيم وبعد خانه را مي سازيم. صورت ذهني خانه فعل بي واسطه ي نفس است ونقشه ي خانه وبعد خود خانه فعل باواسطه ي نفس است. علم نفس به صورت ذهني خانه علم حضوري است وعلمش به نقشه خانه وخانه خارجي علم حصولي است.

متن: و قال في "شرح الإشارات": «العاقل كما لا يحتاج في إدراك ذاته إلى صورة غير صورة[:حقيقت] ذاته الّتي بها هو هو، فلا يحتاج أيضاً[:همان طوركه درادراك ذات احتياج نداشت] في إدراك ما يصدر عن ذاته لذاته[:بدون واسطه] إلى صورة غير صورة ذلك الصادر، الّتي بها[:صورت] هو هو،

شاهد: شاهد براين كه نفس افعال بي واسطه اش را با علم حضوري درك مي كند آن است كه ما اشيا خارجي را بواسطه صورت درك مي كنيم، حال ياصورت متصوره كه اولين بارازشي خارجي مي گيريم ويا صورت مستحضره كه صورموجود درخازن را احضار مي كنيم. اما درك خود اين صورت متصوره يا مستحضره نياز به صورت ديگر ندارد، والا لازم مي آيد تسلسل در صور، به اين معنا كه براي درك يك شي بي نهايت صورت لازم باشد كه بالوجدان باطل است، چرا كه ما بالوجدان مي يابيم كه براي درك يك شي بي نهايت صورت لازم نيست علاوه براين ازآنجاي كه بي نهايت قابل حصول نيست دراين صورت اصلاًَ هيچ شي درك نخواهد. پس درك صورت متصوره وصورت مستحضره با علم حضوري است، وحال آنكه نفس براي درك آنها مشارك دارد، به اين معنا كه نفس قابل صورت است ومفيض علم فاعل آن وشي خارجي معد حصول صورت. با اين وصف اگر درك صورت متصوره وصورت مستحضره به علم حضوري است درك افعال بي واسطه ي نفس بطريق اولي به علم حضوري است.

متن:واعتبر من نفسك أنّك تعقل شيئاً بصورة تتصوّرها[:اولين بارتصوركردي]، أو تستحضرها[:صورت موجود درمخزن را حاضركردي] فهي صادرة عنك لا بانفرادك مطلقاً، بل مشاركةٍ مّا من غيرك. ومع ذلك فأنت لا تعقل تلك الصّورة بغيرها، بل كما تعقل ذلك الشي‌ء[:شي خارجي] بها[:صورت] كذلك تعقّلها[:صورت] أيضاً[:مثل شي خارجي] بنفسها[:صورت] من غير أن تتضاعف الصورفيك،

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo