موضوع: دليل سوم كه مبتني بربطلان تسلسل نيست

بحث دردلايل داشتيم که مبتنی برتسلسل نيست، دوتا از اين ادله بيان شد حال می پردازيم به بيان ساير ادله.

دليل سوم که مبتنی بر بطلان تسلسل نيست(دليل پنجم ازمجموع ادله الهيون):

اين دليل مبتني بر شش مقدمه است، مقدمه ي اول پيش فرض وساير مقدمات بديهي است:

1.وجود موجود ممکن يا فردي است ويا جمعي؛ وجود تک تک موجودات ممكن وجود فردي است ووجود مجموع تک تک افراد بعلاوه انواع روابط که دارند وجود جمعی ممکنات است؛

2.همان طور که وجود تک تک موجودات ممكن دارای علت است وجود جمعی ممكنات هم علت دارد؛

3. علت وجود جمعی ممکنات خارج از جميع ممکنات است؛

4. آنچه که خارج از جميع موجودات يا وجود جمعي ممکن است يا واجب است ويا ممتنع؛

5. ممتنع اصلا وجود ندارد.

6. پس علت وجود جمعي يا وجو جميع ممكنات واجب است.

دليل چهارم که مبتنی بر تسلسل نيست:

1.وجود موجود ممکن يا فردي است ويا جمعي؛ وجود تک تک موجودات ممكن وجود فردي است ووجود مجموع تک تک افراد بعلاوه انواع روابط که دارند وجود جمعی ممکنات است؛

2.همان طور که وجود تک تک موجودات ممكن دارای علت است وجود جمعی ممكنات هم علت دارد؛

3. علت وجود جمعي يا وجود جميع موجودات بايد اولا بالذات ي باشد وثانيا علي الاطلاق؛ يعني علت جميع اجزا باشد نه علت بخش از آن؛

4. علت كه هم بالذات باشد وهم علي الاطلاق نمي تواند يكي از اجزاي وجود جمعي باشد، والا لازم مي كه شي علت خودش وعلت علل خودش باشد( با دقت به تعريف وجود جمعي يا جميع موجودات اين مطلب روشن مي شود).

3. پس علت وجود جمعی ممکنات خارج از جميع ممکنات است؛

4. آنچه که خارج از جميع موجودات يا وجود جمعي ممکن است يا واجب است ويا ممتنع؛

5. ممتنع اصلا وجود ندارد.

6. پس علت وجود جمعي يا وجو جميع ممكنات واجب است.

متن: ومنها ما قيل: إنّ موجِدَ جميع الموجودات الممكنات‌الصّرفة[:ممكنات واجب الغير نشده] وجب ان يكون خارجا عنه بالظاهر و الموجود الخارج عنه[:جميع موجودات] إنّما يكون واجباً بالذّات.

و ما قيل: إنّه لابدّ لجميع الممكنات الصّرفة[:ممكنات واجب الغير نشده] من علّة له[:جميع] بالذّات و على الاطلاق و العلّة بهذه الصّفة علة لجميع أجزائه، فلا يجوز أن يكون شي‌ء من أجزائه علّة له، و إلّا لكان علّة لنفسه و لعلله.

ومبناهما[:دودليل] على كون كلّ مجموع حقيقيّ موجوداً على حدة[:غير ازتك تك موجودات] مع قطع النظر عن الهيئة الاجتماعيّة العارضة له[مجموع]، و قد ادّعوا الضرورة فيه.

و لا يرد عليه[:مبنا]: أنّه لو لزم من وجود اثنين وجود ثالث[:كه عبارت ازمجموع اثنين باشد] لزم من وجود اثنين وجود أُمور غير متناهية،