درس شوارق - استاد حشمت پور
94/08/05
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:
دليل دوم که مبتنی برتسلسل نيست(دليل چهارم الهيون از مجموع ادله)
دليل با سه عبارت بيان می شود، که بيان هرسه عبارت گذشت، حال لاهيجی به توضيح سه عبارت می پردازد، عبارت اول ودوم را با يک بيان توضحی می دهد، عبارت سوم را با بيان جدا گانه.
توضيح عبارت اول ودوم:
الف) موجود مطلق يا مجموع موجودات يا منحصر درممکنات است يا منحصر درممکنات نيست، بلکه شامل واجب هم است ( منفصلهء حقيقيه).
ب) اگر موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممکنات باشد لازم می آيد دور که باطل است.
ج) بايد موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممنات نباشد بلکه شامل واجب هم باشد. ومطلوب همين است.
توضيح مطلب:
موجود مطلق يا مجموع موجودات يا منحصر است درممکن ويا منحصر درممکن نيست بلکه مشتمل برواجب هم است( منفصله ی حقيقيه). اگر موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممکن باشد، درحقيقت موجود مطلق يا مجموع موجودات مجموع ممکنات خواهد بود، واز آنجای که مجموع ممکنات درحکم ممکن واحد است بلحاظ سريان عدم برآن، چنانکه قبلا بيان شد، جايز است عروض عدم برموجود مطلق يا مجموع موجودات وبرای اينکه موجود مطلق يا مجموع موجودات موجود باشند بايد مبدأ موجود داشته باشد تا وجود موجود مطلق يا مجموع موجودات( ممکنات) را تامين کند واز آنجای که مبدأ موجود است بايد داخل درموجود مطلق يا مجموع موجودات باشد، چرا که موجود مطلق يا مجموع موجودات شامل تمام موجودات است ودرنتيجه باید مبدأ مبدأ خودش هم باشد واين دور است وباطل. پس اين شق که موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممکن باشد صحيح نيست. ودرنتيجه بايد شق دوم صحيح باشد که موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممکنات نباشد بلکه شامل واجب هم باشد، ومطلوب همين است.
متن: [مبتدا:]ومعناه[:ماذكر][خبر:]على مامرّ[:ص65] من جواز الإنعدام على الممكنات بأسرها، فإنّه حينئذ[:جايزاست انعدام ممكنات] على تقدير انحصار الموجود في الممكن يكون للموجود المطلق أو لمجموع الموجودات مبدأ موجود لامحالة. فهذا المبدأ[:مبدأ موجود] من حيث أنّه واحد من الموجودات داخل في المجموع ومن حيث إنّه[:مبدأ] علّة للمجموع يكون علّة لنفسه أيضاً، فيلزم تقدّم الشي‌ء على نفسه. وأمّا إذا لم ينحصر الموجود في الممكن، فلا يلزم أن يكون لمجموع الموجودات مبدأ ليلزم تقدّمه[:مبدأ] على نفسه.
دليل با سه عبارت بيان می شود، که بيان هرسه عبارت گذشت، حال لاهيجی به توضيح سه عبارت می پردازد، عبارت اول ودوم را با يک بيان توضحی می دهد، عبارت سوم را با بيان جدا گانه.
توضيح عبارت اول ودوم:
الف) موجود مطلق يا مجموع موجودات يا منحصر درممکنات است يا منحصر درممکنات نيست، بلکه شامل واجب هم است ( منفصلهء حقيقيه).
ب) اگر موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممکنات باشد لازم می آيد دور که باطل است.
ج) بايد موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممنات نباشد بلکه شامل واجب هم باشد. ومطلوب همين است.
توضيح مطلب:
موجود مطلق يا مجموع موجودات يا منحصر است درممکن ويا منحصر درممکن نيست بلکه مشتمل برواجب هم است( منفصله ی حقيقيه). اگر موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممکن باشد، درحقيقت موجود مطلق يا مجموع موجودات مجموع ممکنات خواهد بود، واز آنجای که مجموع ممکنات درحکم ممکن واحد است بلحاظ سريان عدم برآن، چنانکه قبلا بيان شد، جايز است عروض عدم برموجود مطلق يا مجموع موجودات وبرای اينکه موجود مطلق يا مجموع موجودات موجود باشند بايد مبدأ موجود داشته باشد تا وجود موجود مطلق يا مجموع موجودات( ممکنات) را تامين کند واز آنجای که مبدأ موجود است بايد داخل درموجود مطلق يا مجموع موجودات باشد، چرا که موجود مطلق يا مجموع موجودات شامل تمام موجودات است ودرنتيجه باید مبدأ مبدأ خودش هم باشد واين دور است وباطل. پس اين شق که موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممکن باشد صحيح نيست. ودرنتيجه بايد شق دوم صحيح باشد که موجود مطلق يا مجموع موجودات منحصر درممکنات نباشد بلکه شامل واجب هم باشد، ومطلوب همين است.
متن: [مبتدا:]ومعناه[:ماذكر][خبر:]على مامرّ[:ص65] من جواز الإنعدام على الممكنات بأسرها، فإنّه حينئذ[:جايزاست انعدام ممكنات] على تقدير انحصار الموجود في الممكن يكون للموجود المطلق أو لمجموع الموجودات مبدأ موجود لامحالة. فهذا المبدأ[:مبدأ موجود] من حيث أنّه واحد من الموجودات داخل في المجموع ومن حيث إنّه[:مبدأ] علّة للمجموع يكون علّة لنفسه أيضاً، فيلزم تقدّم الشي‌ء على نفسه. وأمّا إذا لم ينحصر الموجود في الممكن، فلا يلزم أن يكون لمجموع الموجودات مبدأ ليلزم تقدّمه[:مبدأ] على نفسه.
