< فهرست دروس

درس شوارق - استاد حشمت پور

94/01/28

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: صورمرتسم موجب تكثردرذات نمي شوند
بحث درعلم واجب تعالي به ماعدا داشتيم. ابن سينا علم واجب به ماعدا صورمرتسم درذات مي داند. سوال: از آنجاي كه براي تمام موجودات صوري وجود دارند كه شخص را با تمام جزئيات نشان مي دهند، آيا ارتسام اين صور درذات موجب تكثر ذات نمي شود؟
جواب: ارتسام صورعلميه يا معقولات درذات موجب تكثر ذات نمي شود، چرا كه:
اولا، همان گونه كه بيان شد تعقل ذات بما أنه مبدأ موجب تعقل تمام موجودات با نظام شان مي شود، چراكه ذات واجب علت وماعدا معلول است و علم به علت مستلزم علم به معلول است. پس تعقل تمام موجودات با نظام شان، كه بنحو صورعلميه است، بعد از تعقل ذات ولازم است وامر بعد از ذات باعث تكثر ذات نمي شود.
ثانيا، صورعلميه يا معقولات با صور نفسيه فرق دارد. صورنفسيه اولا حال درنفس اند ونفس محل آنها است وثانيا صورنفسيه با تدريج وانتقال حاصل مي شود، برخي صورت مقدمه مي شوند براي حصول صورت ديگر. اما صورعقليه كه صورعلميه مجردات تمام باشند اولا حال درعقل نيستند، بلكه صادراز عقل وفعل عقل اند وعقل به آنها اضافه دارد.
متن: ثمّ قال: و لا تُظَنَّ أنّه لو كانت للمعقولات[:موجودات كه صورعقلي دارند] عنده صور وكثرة، كانت كثرة الصور الّتي تعقلها أجزاءً لذاتهَ، وكيف؟ و هي تكون بعد ذاته؛ لأنّ عقله لذاته ذاته، ومنه يعقل كلَّ ما بعده، فعقله لذاته علّةُ عقله ما بعد ذاته، فعقله مابعد ذاته معلول عقله لذاته.
وثانيا تدريج وانتقال درآنها نيست بلكه همه يكجا حاصل اند، هرچند همه دريك مرتبه نيستند مثلا صورت علميه عقل اول ربته اش مقدم برصورت علميه عقل دوم است وهكذا، وهمين ترتيب نشان دهنده ترتيب ونظام بيرون است وموجب ترتيب ونظام بيرون. باتوجه به اين دوفرق روشن مي شود كه صورعلميه يا معقولات حاصل ومضافه اليه واجب تعالي اند وتكثر حاصل ومضافه اليه با عث تكثر مصدر و ذات مضاف نمي شود، بلكه فقط باعث تكثر اضافه مي شود كه امر بيرون ذات است.
متن:علي أنّ المعقولات و الصور ـ الّتي بعد ذاته ـ إنّما هي معقولة له على نحو المعقولات العقليّة لا النفسانيّة، و إنّما له إليها إضافة المبدأ الّذي يكون عنه لا فيه، بل إضافات على الترتيب بعضُها قبل بعض، وإن كانت معاً لا بتقدّم و تأخّر في الزمان، فلا يكون هناك[:درباب علم الهي] انتقال في المعقولات[:كه ازمعقولي به معقولي منتقل شود]».

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo