« فهرست دروس
درس خارج فقه استاد حمید درایتی

1404/09/19

بسم الله الرحمن الرحیم

تاریخچه پول/ماهیت پول /بانک داری اسلامی

 

موضوع: بانک داری اسلامی/ماهیت پول /تاریخچه پول

 

همچنین برخی کشور‌ها تصمیم گرفتند تا از یک سو ذخایر طلای خود را تقویت کنند و افزایش دهند و از سوی دیگر پشتوانه پولی ملی خود را از سکه طلا به شمش طلا تبدیل نمایند تا به جهت وزن بالای هر شمش (۱۲ کیلو طلا) دیگر کسی نتواند با مراجعه به بانک و اعطای حجم کمی اسکناس، پشتوانه طلای آن را مطالبه کند. بعضی کشورهای دیگر نیز برای حفظ پایه پولی خود پشتوانه پول ملی‌شان را از طلا به ارزهایی همچون دلار آمریکا که قابلیت نقدشوندگی بالا و تبدیل آن به طلا یا نقره دارد، تبدیل کردند و آن ارزها را بدیل طلا قرار دادند و همین رویه زمینه برای هژمونی دلار و سلطه‌ی آن بر جهان را فراهم آورد.

مرحله هفتم : اگرچه کشور آمریکا به جهت عدم درگیر شدن با دو جنگ جهانی اول و دوم توانست حجم قابل توجهی طلا (تقریبا ⅔ ذخایر طلای جهان) برای پشتوانه پولی خود ذخیره نماید و دلار را تبدیل به با ارزش‌ترین پول دنیا کند، اما با آغاز نبرد آمریکا با ویتنام این کشور هم دچار تورم اقتصادی شدید و مجبور به چاپ بی‌رویه اسکناس شد تا جایی که ارزش پول ملی‌اش به پایین‌ترین سطح ممکن رسید. این وضعیت سبب شد تا سیاستمداران این کشور همچون ریچارد نیکسون به فکر بهبود این شرایط بیافتند و شوکی به پول ملی خود وارد کنند و آن عبارت از این بود که رسما اعلان کردند دیگر پشتوانه دلار طلا ذخیره شده نیست، بلکه این قدرت اقتصادی و میزان تولید ناخالصی داخلی این کشور[1] می‌باشد که پشتوانه پول ملی است.

بر همین اساس کشور آمریکا از سال ۱۹۷۱ میلادی تلاش فراوانی کرد که اقتصاد خود را از طریق افزایش سرمایه‌گذاری‌های کلان و افزایش تولید ناخالصی داخلی خود (GDP) قوت بخشد تا اقتدار دلار در دنیا محفوظ بماند. همچنین این کشور تلاش کرد تا با عقد قراردادهای پیدا و پنهان با کشورهای تولیدکننده نفت و تسلط بر بازارهای جهانی، نرخ قیمت نفت را دلار قرار دهد و این نیاز فسیلی جهانی فقط با دلار مبادله شود تا جایگاه دلار و سیادت آن در دنیا حفظ شود و نیاز جهانی به اکتساب دلار افزایش پیدا کند که به این طراحی «پترو دلار» گفته می‌شود. پترو دلار به‌عنوان یک نظام مالی مبتنی بر معاملات نفتی با دلار آمریکا، نقش کلیدی در حفظ و تقویت جایگاه دلار به‌عنوان ارز ذخیره جهانی ایفا کرد. این نظام با جریان مستمر درآمدهای دلاری نفت توانست تأمین مالی کسری‌های بودجه آمریکا را ممکن ساخته و نفوذ ژئوپلیتیکی این کشور را در سطح بین‌المللی تقویت کند.

اقدام دیگر آمریکا به هدف حفظ ارزش پول ملی خود انتشار اوراق قرضه بود. بدیهی است که چون عموم کشورها بهترین اقتصاد و قدرت نظامی دنیا را از آن کشور آمریکا می‌دانستند، از عرضه این اوراق قرضه استقبال خوبی کردند و با خرید این اوراق قرضه سرمایه چشمگیری را به این کشور گسیل کردند و آمریکا هم بالطبع توانست از این طریق تولید خود را توسعه و افزایش دهد و محصولات بدون رقیبی را به دنیا عرضه کند. علاوه بر اینکه چون بهای این اوراق قرضه با دلار تعیین شده بود، طبیعتا کشورها برای تهیه این اوراق نیاز به تقویت ذخایر دلاری خود داشتند و همین امر سبب شد که خواهان دلار و عطش تهیه در جهان افزایش یابد. نتیجه‌ی دیگری که انتشار این اوراق قرضه و استقبال کشورها برای سرمایه‌گذاری در بر داشت آن بود که چون کشورهای سرمایه‌گذار منافع خود را در تداوم امنیت اقتصادی آمریکا می‌دیدند، علی القاعده تلاش وافری داشتند تا امنیت اقتصادی آمریکا به خطر نیافتد و تحت هیچ شرایطی چیزی ثبات مالی آمریکا را تهدید نکند و لذا همین امر سبب شد تا اقتصاد آمریکا از گزند بسیاری از کشورها مصون بماند.

گام دیگری که آمریکا برای توسعه اقتصادی و تقویت پول ملی خود برداشت، تحکیم، رشد و توسعه قدرت نظامی خود بود و بر همین اساس اقداماتی انجام داد تا اینکه تأمین امنیت تجارت جهانی را برعهده گرفت و به موجب انعقاد توافق‌نامه با کشورهایی که قدرت نظامی برتر دنیا هستند، با آن‌ها هم پیمان و متحد شد.

 

تعریف پول

پول اگرچه در استعمالات عرفی و متداول خود به معانی زیادی نظیر درآمد، ثروت و اسکناس بکار می‌رود، اما تعریف پول در علم اقتصاد کاملا ناظر بر کارکرد آن است. اصطلاحا به هر چیزی که وسیله مبادله کالا و خدمات یا ارزش‌گذاری کالا و خدمات بوده و از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار باشد، پول گفته می‌شود،دمانند چک که اگرچه در ابتدا صرفا یک حواله بانکی بود اما به تدریج چون وسیله مبادله قرار گرفت، تبدیل به پول تحریری شد.

 


[1] تولید ناخالص داخلیGDP) ) کل ارزش پولی یا بازاری همه کالاها و خدمات نهایی تولید شده در مرزهای یک کشور در یک دوره زمانی خاص است و معمولاً به صورت سالانه محاسبه می‌شود. محاسبه تولید ناخالص داخلی یک کشور شامل تمام مصارف خصوصی و عمومی، هزینه‌های دولتی، سرمایه‌گذاری‌ها، اضافات به موجودی‌های خصوصی، هزینه‌های ساخت و ساز پرداخت شده و تراز تجاری خارجی می‌شود.
logo