ادله قائلین به بطلان بیمه/مصادیق امروزی عقد جعاله /کتاب الجعالة

موضوع: کتاب الجعالة/مصادیق امروزی عقد جعاله /ادله قائلین به بطلان بیمه

نکته دوم : برخی از فقهاء ضمن باطل دانستن قرارداد بیمه، برای عدم مشروعیت آن چند دلیل اقامه کرده‌اند که بدین شرح است:

دلیل اول ← هیچ دلیلی بر مشروعیت قرارداد بیمه وجود ندارد.

باتوجه به اینکه قرارداد بیمه تحت هیچ یک از عقود معیّن شرعی قرار نمی‌گیرد و مختصات هیچ یک از آن‌ها را ندارد، طبعا مشروعیت آن را باید از دلیل عام فوقانی بدست آورد، درحالی که هیچ عام فوقانی این چنینی وجود ندارد و آیه «أَوْفُوا بِالْعُقُودِ» به عنوان یک قضیه‌ی خارجیه (نه قضیه‌ی حقیقیه) فقط شامل عقود معیّن شرعی می‌باشد.

دلیل دوم ← قرارداد بیمه مصداق ضمان ما لم‌یجب می‌باشد.

به موجب قرارداد بیمه، بیمه‌گر در ازای دریافت مبلغی ضامن خسارت‌های احتمالی آتی می‌شود، درحالی که این اقدام مصداق ضمان ما لم‌یجب بوده و تمام فقهاء ضامن شدن چیزی که وجود ندارد را باطل می‌دانند (مانند اینکه موجر هنگام اجاره دادن منزل به مستأجر بگوید تو ضامن تمام لامپ‌ها، شوفاژ و سایر اقلام مصرفی دیگری که در این منزل هست، می‌باشی).

به نظر می‌رسد اولا اشکال ضمان ما لم‌یجب صرفا مربوط به عقد ضمان شرعی (نقل الذمّه) است که به موجب آن ضامن می‌خواهد اشتغال ذمّه‌ی مضمون عنه را به ذمّه بگیرد و بدیهی است که وقتی ذمّه‌ی مشغولی وجود نداشته باشد، انتقال آن به ذمّه‌ی ضامن هم امکان نخواهد داشت ؛ و الا ضمان ما لم‌یجب در سایر اسباب ضمان مورد قبول فقهاء می‌باشد، کما اینکه در موارد ضمان بالتسبیب اگر کسی به دیگری بگوید مال خود را در دریا بیانداز و من ضامنم، او ضامن خسارت طرف مقابل خواهد بود، درحالی که این تضمین در شرائطی صورت گرفته که هیچ خسارتی وجود نداشته است.