موضوع: کتاب العاريه/احکام عاریه /بررسی صحت عقد درصورت توقف انتفاع بر تلف

به نظر می‌رسد از آنجا که عاریة یک نهاد عرفی و عقلائی می‌باشد و شارع تأسیسی در این زمینه نداشته است (عدم وجود روایات در باب تعریف و بیان شرائط صحّت عاریة و قیود آن گویای همین حقیقت است)، برای شناسایی مصادیق و موارد عقد عاریة باید به عرف مراجعه نمود (نه اینکه به روایات استدلال کرد). از مراجعه به عرف هم بدست می‌آید که عرف اجازه دادن به انتفاع برخی از این دست منافع را مصداق عاریة می‌داند (مانند شیر و پشم گوسفند)، اما بعضی دیگر از این گونه منافع را هم هبة و یا اباحة تصرف قلمداد می‌کند (مانند استفاده از میوه‌های باغ).

باید توجه داشت که استدلال به نبوی المنحة مردودة برای اثبات صحت عاریة دادن حیوان برای منتفع شدن از شیر و پشم آن نیز ناتمام است، زیرا حتی اگر عمل اصحاب را جابر ضعف سند آن بدانیم و یا براساس شواهد صدق، وثوق به صدور آن پیدا کنیم، اما این روایت در عین اینکه ظهور در بیان حکم فقهی دارد نهایتا دلالت دارد که می‌توان از منافع حیوان دیگری بهره‌مند شد، اما نسبت به اینکه جواز آن انتفاع برآمده از انعقاد عقد عاریة است و یا هبة یا مصالحة یا اذن به تصرّف و انتفاع، ساکت می‌باشد. [1]

تنبیه ← اگر انتفاع بردن از یک مال در گروه هزینه نمودن و سپری شدن زمان باشد (مانند عاریة دادن زمین برای زراعت و یا ساخت و ساز)، نسبت به اینکه آیا عاریة دهنده قبل از تحقق منافع و انتفاق حق دارد اقدام به فسخ عقد عاریة نماید یا نه، اختلاف نظر وجود دارد.