موضوع: کتاب القرض/احکام قرض /خسارت تأخير تأديه

    • ضامن بودن خسارات ناشی از حفاری مجاز در غیر ملک شخصی (مانند حفر بئر در غیر ملک[1] ).

    • ضامن بودن مدعوّ نسبت به دعوت شبانه‌ی مهمان (مانند ضامن بودن دعوت کننده از خروج انسان از خانه تا برگشت او در شب[2] ).

    • ضامن بودن راکب و قائد نسبت به خسارات وارده توسط چارپا (مانند مسئولیت سوار نسبت به دست و پای چارپا و مسئولیت قائد نسبت به خصوص دست چارپا[3] ).

    • ضامن بودن مالک حیوان در خصوص بروز خسارت در شب (مانند مسئولیت مالک سگ نسبت به آسیب رساندن آن در خصوص شب[4] ، یا مسئولیت زارع در روز و صاحب چارپا در شب[5] ).

به نظر می‌رسد با توجه به روایات، اولا ضمانت سبب اختصاص به فعل ندارد و شامل ترک فعل هم می‌شود و بدین جهت ترک بستن چارپا در شب یا عدم محافظت زارع از زراعت در روز مسئولیت آور تلقی شده است، و ثانیا قاعده‌ی تسبیب اعم از علم و جهل و عمد و غیر قصد است و لذا در روایات، راکب و قائد مسئول خسارات برآمده از چارپا شناسایی شده‌اند درحالی که علم یا قصد به خسارت ندارند. ثالثا مسئولیت سبب دائر مدار مقصّر بودن اوست[6] و تمییز بین شب و روز یا مأذون بودن و نبودن شخص وارد شده در خانه یا حفاری در طریق و ملک ناظر به حوزه‌ی مسئولیت عقلی یا عقلائی سبب و احراز تقصیر او در ایفای وظیفه می‌باشد[7] . رابعا جریان قاعده‌ی تسبیب موقوف بر وجود واسطه‌ای غیر از متضرر نیست و از این رو حفر کننده‌ی چاه در مسیر عبور و مرور ضامن شناسایی شده است در حالی که مباشر ضرر همان شخص متضرر می‌باشد[8] .