موضوع: كتاب الحج/أقسام الحج /صورت حجّ تمتّع و عدم وجوب طواف نساء در عمره تمتّع

متن:

فَصْلٌ فی صُورَةِ حَجِّ التَمَتُّعِ:

صُورَةُ حَجِّ التَّمَتُّعِ عَلَی الْاِجْمالِ أَن يُحْرِمَ في أَشْهُرِ الْحَجِّ مِنَ الْمِیقاتِ بِالعُمْرَةِ المُتَمَتِّعِ بِهَا إِلَى الْحَجِّ ثُمَّ يَدخُلُ مَكَّةَ فَيَطوفُ بِالبَيتِ سَبْعاً وَ يُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ يَسْعَى لَها بَيْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوة سَبْعاً ثُمَّ يَطُوفُ لِلنِّسَاءِ اِحْتِيَاطاً وَ إِنْ كَانَ اَلْأَصَحُّ عَدَمَ وُجُوبِه وَ يُقَصِّرُ.

ترجمه:

(صورت اجمالی حج تمتّع این است که در ماه‌های حج(ماه‌های شوّال و ذی‌القعده و ذی‌الحجه) از میقات(یکی از مواقیت) محرم می‌شود برای انجام عمره تمتّع که به دنبال آن حج تمتّع خواهد بود، سپس داخل مکه می‌شود و هفت مرتبه اطراف بیت، طواف می‌نماید و دو رکعت نماز نزد مقام ابراهیم(ع) می‌خواند و سپس هفت مرتبه سعی بین صفا و مروه انجام می‌دهد و بعد از آن، احتیاطاً طواف نساء به جا می‌آورد هرچند قول اصحّ عدم وجوب آن است و تقصیر انجام می‌دهد).

در اینجا پایان عمره تمتّع است و حج تمتّع آغاز می‌شود.

متن:

ثُمَّ يُنشِئُ إِحراماً لِلحَجِّ مِن مَكَّة في وَقتٍ يَعلَمُ أَنَّهُ يُدْرِكُ الوُقوفَ بِعَرَفَةَ وَ الأَفضَلُ إِيقاعُهُ يَوْمَ اَلتَّرْوِيَةِ ثُمَّ یَمْضِی اِلی عَرَفَاتٍ فَيَقِفُ بِها مِن الزَّوَالِ اِلَی الغُرُوبِ ثُمَّ يُفِيضُ وَ يَمْضِي مِنْهَا إِلَى الْمَشْعَرِ فَيَبِيتُ فِيهِ وَ يَقِفُ بِهِ بَعْدَ طُلُوعِ اَلْفَجْرِ الى طُلُوعِ اَلشَّمْسِ ثُمَّ يَمْضِي إِلَى مِنَى فَيَرْمِي جَمرَةَ الْعَقَبَةِ ثُمَّ يَنْحَرُ أَو يَذْبَحُ هَدْيَهُ وَ یَأکُلُ مِنْهُ ثُمَّ يَحْلِقُ اَوْ یُقَصِّرُ فَيَحِلُّ بَعْدَ التَّقْصِيرِ مِنْ كُلِّ شَيْئٍ إِلاَّ النِّسَاءَ وَ الطِّيبَ وَ الْأَحْوَطُ اِجْتِنَابُ الصَّيْدِ أَيْضاً وَ إِنْ كَانَ الْأَقْوَى عَدَمَ حُرْمَتِهِ عَلَيْهِ مِنْ حَيْثُ الْإِحْرَامِ.

ترجمه:

(سپس احرام می‌بندد برای حج از داخل مکه هنگامی که می‌داند وقوف به عرفه را درک می‌کند و افضل انجام آن در روز ترویه(هشتم ذی‌الحجه) است سپس حرکت می‌کند به سمت عرفات پس وقوف می‌نماید در آنجا از ظهر تا غروب و سپس از آنجا به سوی مشعر حرکت می‌نماید، پس بیتوته می کند در آنجا و وقوف می‌نماید بعد از طلوع فجر تا طلوع شمس، سپس به مِنی می رود و رمی جمره عقبه انجام می‌دهد، سپس به عنوان قربانی شتر را نحر یا گوسفند را ذبح می‌نماید و از آن می‌خورد سپس سر می‌تراشد یا تقصیر انجام می‌دهد، در اینجا تمام آنچه پس از محرم شدن بر وی حرام شده بود حلال می‌شود به جز نساء و بوی خوش و احوط این است که همچنین از صید اجتناب گردد و هر چند اقوی، عدم حرمت صید بر وی از جهت احرام می‌باشد).

متن:

ثُمَّ هُوَ مُخَيَّرٌ بَيْنَ أَنْ يَأْتِيَ إِلَى مَكَّةَ لِيَومِهِ فَیَطُوفُ طَوَافَ الْحَجِّ وَيُصَلِّي رَكْعَتَيْهِ وَيَسْعَى سَعْيَهُ فَيَحِلُّ لَهُ الطِّيبُ ثُمَّ يَطُوفُ طَوافَ النِّساءِ وَيُصَلِّي رَكْعَتَيْهِ فَتَحِلُّ لَهُ النِّسَاءُ ثُمَّ يَعُودُ إِلَى مِنَى لِرَمْيِ الْجَمَارِ فَيَبِيتُ بِهَا لَيَالِيَ التَّشْرِيقِ وَهِيَ الْحَادِي عَشَرَ وَالثَّانِي عَشَرَ وَالثَّالِثُ عَشَرَ ويَرْمِي في أَيَّامِهَا الْجَمَارَ الثَّلاثَ وَأنْ لاَ يَأتِيَ إِلَى مَكَّةَ لِيَوْمِهِ بَلْ يُقِيمُ بِمِنى حَتَّى يَرْمِيَ جَمارَهُ الثَّلاثَ يَوْمَ الْحَادِي عَشَرَ ومِثْلَهُ يَومَ الثَّاني عَشَرَ ثُمَّ يَنْفِرُ بَعْدَ الزَّوالِ إِذا كانَ قَدِ اتَّقَى النِّساءَ وَالصَّيد.

ترجمه:

(سپس مخیر است که همان روز به مکه بازگردد و طواف حج به جا آورد و دو رکعت نماز طواف بخواند و سعی بین صفا و مروه به جا آورد پس بوی خوش بر او حلال می‌گردد، سپس طواف نساء و دو رکعت نماز طواف نساء می‌خواند در اینجا نساء بر او حلال می‌شود، سپس به مِنَی برمی‌گردد برای رمی جمرات، پس بیتوته می‌کند در مِنَی ایام تشریق یعنی یازدهم دوازدهم و سیزدهم و در روز‌هایش، جمرات سه گانه را رمی می‌کند و هم می‌تواند در روز دهم به مکه باز نگردد، بلکه در مِنَی بماند تا جمرات سه گانه را رمی کند در روزهای یازدهم و دوازدهم و بعد از ظهر به مکه کوچ کند در صورتی که از نساء و صید پرهیز نموده باشد).

آنچه مرحوم صاحب عروه(ره) در این فصل تحت عنوان صورت حج تمتّع ذکر نموده اند به تعبیر خودشان به نحو اجمال و فشرده می‌باشد و طبعاً تفصیل آن موکول به محل خودش خواهد بود.

با عین حال نکته ای را که به لحاظ اهمیت لازم است شرح داده شود، عدم وجوب طواف نساء در عمره تمتّع می‌باشد،(هرچند نسبت به وجوب طواف نساء در حج تمتّع و همینطور در عمره مفرده تردیدی نیست)، دلیل آن نصوصی است که بر آن تصریح دارد:

معتبره محمّد بن عیسی:

مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْن‌ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى قَالَ كَتَبَ أَبُو الْقَاسِمِ مُخَلَّدُ بْنُ مُوسَى الرَّازِيُّ إِلَى الرَّجُلِ ع يَسْأَلُهُ عَنِ الْعُمْرَةِ الْمَبْتُولَةِ هَلْ عَلَى صَاحِبِهَا طَوَافُ النِّسَاءِ وَ الْعُمْرَةُ الَّتِي يُتمتّع بِهَا إِلَى الْحَجِّ فَكَتَبَ أَمَّا الْعُمْرَةُ الْمَبْتُولَةُ فَعَلَى صَاحِبِهَا طَوَافُ النِّسَاءِ وَ أَمَّا الَّتِي يُتمتّع بِهَا إِلَى الْحَجِّ فَلَيْسَ عَلَى صَاحِبِهَا طَوَافُ النِّسَاءِ[1] .

ترجمه:

(محمّد بن عیسی نقل کرده است که مخلَّد بن موسی الرّازی نوشت به رجل(امام علی بن محمد «ع») سوال می‌کند از ایشان راجع به عمره مبتوله، آیا طواف نساء بر عهده انجام دهنده آن هست و عمره تمتّع، که به دنبال آن، حجّ به جا آورده می شود؟ پس امام(ع) نوشت: اما عمره مبتوله، پس طواف نساء بر عهده انجام دهنده آن است و امّا عمره تمتّع، پس طواف نساء بر عهده انجام دهنده آن نمی‌باشد).

توضیح:

مبتوله به معنی جدا شده و عمره مفرده را مبتوله گفته‌اند، چون از حج جدا می‌باشد و مستقل است

صحیحه صفوان بن یحیی:

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنِ الْعَبَّاسِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى قَالَ سَأَلَهُ أَبُو حَرْثٍ عَنْ رَجُلٍ تمتّع بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَطَافَ وَ سَعَى وَ قَصَّرَ هَلْ عَلَيْهِ طَوَافُ النِّسَاءِ قَالَ لَا إِنَّمَا طَوَافُ النِّسَاءِ بَعْدَ الرُّجُوعِ مِنْ مِنًى[2] .

ترجمه:

(صفوان بن یحیی نقل کرده که ابوحرث از امام(ع) سوال کرد راجع به شخصی که عمره تمتّع انجام داده است پس طواف و سعی و تقصیر انجام داده، آیا طواف نساء بر عهده وی هست؟ فرمود نه، به تحقیق طواف نساء پس از بازگشت از مِنَی می‌باشد).

توضیح:

پس از بازگشت از مِنَی، یکی از افعال حج تمتّع، طواف نساء است.