< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد احمد عابدی

98/10/22

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مقدمه موصله

 

مقـدمـه: کلام در مقدمه موصله بود.

 

دلیل صاحب فصول بر وجوب مقدمه موصله: صاحب فصول معتقد است مقدمهای واجب است که موصل به ذی المقدمه باشد. احتمالا صاحب فصول میخواهد بفرماید خود ذات مقدمه واجب نیست و آن چه واجب است ترتب ذی المقدمه بر مقدمه است. بعباره اخری قبلا گفته بودیم در احکام عقلی (مقدمه واجب هم عقلی است) حیثیات تعلیلی، حیثیت تقییدی میشوند. یعنی وقتی میشود تنبیه بچه یتیم بخاطر ظلم بودن حرام است معنایش این میشود که تنبیه ظالمانه حرام است. وقتی میگوییم مقدمه برای این که انسان را به ذی المقدمه برساند واجب است، معنایش اینست که مقدمه ای که به ذی المقدمه میرساند واجب است. که این همان مقدمه موصله میشود. در فلسفه گفته میشود غایات (هر چه غایت یک فعلی است) حقیقتا موضوع حکم است. یعنی گرچه ظاهرا حکم روی یک چیزی رفته است، اما حقیقتا حکم روی غایت رفته است. هدف از مقدمه رسیدن به ذی المقدمه است. پس اگر گفتند مقدمه را انجام بده یعنی انجام ذی المقدمه واجب است. زیرا امکان انجام آن ذی المقدمه هدف و غایت است. هر چیزی که غایت حکم بود، در حقیقت موضوع جکم است. نتیجه این که پس مقدمه موصله واجب است دون غیره.

به بیان دیگر این که، شارع میتواند بگوید مقدمه غیرموصله واجب نیست، پس یعنی آن چه واجب است، مقدمه موصله است.

 

پاسخ به ادله صاحب فصول: جواب این دلایل اینست که وقتی صاحب فصول میفرماید غایات حقیقتاً موضوع حکم هستند و حکم در واقع روی غایت رفته است، یعنی مقدمهای که موصل باشد. پاسخش اینست که وقتی گفته میشود الخمر حرامٌ، چون احکام تابع مصالح و مفاسد است. حرمت خمر یک غایت و هدفی داشته است، مثلا این که ضرر دارد یا موجب از بین رفتن عقل میشود که این علت حرام بودن است. حال آیا حکم حرمت روی آن چیزی که عقل را زائی میکند رفته است؟ یا روی خمر رفته است؟ چون یک قطره خمر، عقل را زایل نمیکند، حال آیا میتوا گفت خمر حرام نیست؟

فلذا این درست نیست که بگوییم همیشه غایت موضوع حکم است و در ما نحن فیه نیز غایت، همان ترتب ذی المقدمه است. این قطعا درست نیست.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo