درس خارج اصول استاد احمد عابدی

موضوع: سعادت و شقاوت و اسباب آنها

مقـدمـه: ادله‌ی قول به جبر و دلایل آن را ذکر نمودیم. ادله‌ی قول به اختیار نیز اینست که قدری‌ها و معتزله معتقدند هر فاعلی در فعل خود مختار است و حسن و قبح یا اطاعت و معصیت به خود انسان‌ها نسبت داده می‌شود. بعباره اخری عدل خداوند اقتضا می‌کند مردم فاعل اعمال خود باشند.

نقد ادله‌ی معتزله: پاسخ حرف معتزله اینست که اگر کسی در ایجاد افعال خود مستقل باشد و ربطی به خداوند نداشته باشد، در واقع می‌گوید انسان در ایجاد اعمال مستقل است. ایجاد فرع بر وجود است، اگر ایجاد کردن استقلالی باشد، باید وجود هم استقلالی باشد. و اگر کسی قائل شد وجود یک موجودی استقلالی است، این همان شرک و ثنویت و مجوسی بودن است.

سعادت و شقاوت و معنای آن ها: در ادامه‌ی بحث جبر و اختیار، مرحوم آخوند بعد سعادت و شقاوت را مطرح نموده است. ابتدا این که سعادت به چه معناست و این که چرا مردم در سعادت و شقاوت متفاوت هستند را بحث می‌نماییم.

سعادت چند معنا دارد؛ برخی می‌گویند سعادت یعنی داشتن لذت و درک لذت، و این که این لذت همراه با رنج نباشد وهم چنین این لذت دائمی باشد. بنابراین اگر چیزی لذت نداشت یا لذت کوتاهی داشت سعادت نیست. لذتش رنج نداشته باشد و انسان هم آن را درک نماید، این سعادت است.

نتیجه این که سعادت به معنای لذت است، مشروط به این که دائمی باشد، رنجی همراهش نباشد و آدمی نیز آن را درک کند. حال اگر به جای کلمه‌ی لذت، رنج را قرار دهیم، این شقاوت می‌شود. پس سعادت و شقاوت (یا سعید و شقی) که در روایت «السعید سعید فی بطن امه و الشقی شقی فی بطن امه» آمده است، به این معنا می‌باشد.

اسباب سعادت و شقاوت: اسباب سعادت و آن چیزی که سعادت می‌آورد را باید ببینیم چیست، که عمده‌ی آن به شرح ذیل است:

    • عقائد و اعتقادات صحیح

    • فضائل اخلاقی

    • افعال ممدوح

این گونه موارد اسباب سعادت و آن لذت است. علت این که مردم در این موارد مختلف هستند نیز بسیار زیاد است، برخی را ما می‌دانیم و برخی را نمی‌دانیم، اما شارع آن‌ها را بیان نموده است؛

    • تغذیه و مطالب مربوط به آن اعم از معنوی و غیر معنوی (مانند طبیعت غذاها و ...)

    • آب و هوا

    • وراثت

    • رعایت ضوابط شرعی در نکاح والدین

    • دوست و معاشر

    • استاد

    • نوع کتاب

    • حرف‌های پیرامونی

    • و .....