< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد احمد عابدی

97/02/02

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: صحیح و اعم

 

مقدمهدر جلسه قبل، توضیحی در مورد جزء و یا شرط ماهیت و جزء و شرط فرد و مسنحب و یا واجب مستقل نفسی که محل آن در ضمن یک عبادت است، مطالبی را بیان نمودیم.

در این جا یک مشکل جدی وجود دارد و آن هم این که بحث ما در صحیح و اعم بود، ما یک ماهیاتی داریم که کاهیات اصیل هستند و یک واقعیت خارجی دارند، مثلا فرش منزل، یک ماهیت اصیل است که در خارج وجود دارد و آثاری هم بر آن بار میشود. در این گونه ماهیات:

گاهی چیزی جز ماهیت است مانند جنس و یا فصل؛ به این موارد، اجزاء ماهیت گفته میشود؛

گاهی چیزی از لوازم ماهیت است، مثلا این که مثلث فرد است، یا این که مثلث سه زاویه دارد و ....؛

گاهی چیزی از عوارض ماهیت است، مثلا این که وجود عارض ماهیت میشود؛

گاهی یک چیزهایی، عارض وجود ماهیت میشود، مانند این که یک وجود سفید است و ... (عوارضِ عوارضِ ماهیت)

در این موارد، روشن است که اگر کسی بگوید، لفظ بر صحیح وضع شده است، اگر جزء یا شرط ماهیت مفقود بود، کل ماهیت هم مفقود میشود، مثلا اگر کسی در نماز رکوع نخواند، اصلا نماز نخوانده است. اشکال هم این است که بحث ما در مورد ماهیات مرکبهی غیر حقیقیه (غیر اصیل) مانند نماز و روزه است. مشکلی که در اینجا وجود دارد این است که اگر کسی بگوید نماز بر ماهیتی وضع شده است که دارای یازده جزء است (یازده واجب دارد) حال اگر یکی از این یازده جز کم شد، در این صورت باید بگوییم این عمل صلاه نیست، زیرا صلاه عملی بود که دارای یازده جزء است. اما فرض این است که صلاه یک ماهیت اعتباری است، و واقعیتی ندارد، اگر هم واقعیتی نداشته باشد، ممکن است گاهی اعتبار کنند صلاه، آن فعل 11 جزئی است، پس این فعلی که یک جزء نداشت، صلاه نیست. حال اگر کسی بگوید شما نمازی بی رکوع خواندید، و نماز بی رکوع هم نماز است، زیرا به جای این که من بگویم صلاه بر 11 جزء وضع شده است، قائل میشوم صلاه بر ده جزء بنا شده است. (و این اعتبار سبب میشود قائل شویم نماز با ده جز هم صحیح است و په بسا کمتر ...)زیرا نماز واقعیتی ندارد که مثلا اگر کسی رکوع را نخواند، قائل شویم، نماز را کم خوانده است.

این را بدین جهت نقل نمودیم که مطالبی که دیروز از آخوند نقل نمودیم، مطالب درستی بود، اما ارتباطی با اشکال در بحث نداشت، و مشکلی را حل نمینمود. اشکال این است که بحث ما در مورد ماهیات اعتباری است، و مانند ماهیات حقیقی (که وجود خارجی دارد) نیست. کامهی صلاه ماهیات اعتباری است و هر چه در آن کم و یا زیاد شود، مشکلی ایجاد نمیکند و اعتبار آن به اعتبار مُعتَبِر است.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo