< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد احمد عابدی

96/11/24

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: صحیح و اعم

 

مقدمهآیت الله خوئی نظر خود در اعم را از مرحوم میرزای قمی در قوانین اخذ نموده است، مرحوم آخوند در کفایه سه ایراد بر فرمایش مرحوم میرزای قمی وارد نموده و فرموده است:

اولا اگر کلمهی صلاه بر ارکان یا معظم اجزاء صلاه وضع شده باشد لازم میآید هر کجا صلاه در صلاه صحیح و جامع جمیع ارکان به کار بردیم، این استعمال مجازی باشد. زیرا لفظی که برای جزء وضع شده است، اگر برای کل استعمال شود، استعمالش مجازی خواهد بود. در حالی که قطعا و یقینا استعمال صلاه در صلاه صحیح مجاز نیست و حقیقت خواهد بود.

آیت الله خوئی در مورد این اشکال اینگونه پاسخ داده و فرموده است بحث ما در مورد مرکبهای اعتباری است و مرکبهای اعتباری در دست معتَبِر هستند. صلاه اگر اجزاء و شرایط را داشته باشد صلاه است، اگر هم نداشته باشد صلاه است. زیرا این اجزا و شرایط اضافه، لابشرط است. اگر بودند تاثیر در مسما دارند و اگر نبودند ضرری ندارند. (مانند این که خانه اگر زیرزمین داشته باشد خانه است، اگر هم نداشته باشد باز خانه است.)

اشکال دومی که مرحوم آخوند وارد مینماید این است که: لازمهی نظر شما تبادل اجزاء است. تبادل اجزاء یعنی گاهی یک چیزی در مسما است و گاهی همان چیز داخل مسما نیست. مثلا اگر بگوییم صلاه بر ارکان مخصوصه وضع شده است، یکی از ارکان مخصوصه رکوع و سجود است، در حالی که در نماز غرقی رکوع و سجود وجود ندارد و نمازش نیز صحیح است.

آیت الله خوئی در مورد این اشکال نیز فرموده است که تبادل اجزاء در فرضی محقق میشود که یک چیزی جزء یا شرط بعینه باشد، اما اگر چیزی جزء یا شرط علی البدل یا تخییری یا مانعه الخلو باشد، دیگر اشکال کفایه وارد نیست. صلاه بر ارکان مخصوصه وضع شده و این ارکان مخصوصه میتواند رکوع باشد و یا اشارهی سر باشد و یا اشارهی ابرو باشد (به صورت علی البدل)، بعباره اخری صلاه بر خصوص رکوع وضع نشده است، بلکه بر رکوع و یا جایگزینش وضع شده است.

اشکال سومی که مرحوم آخوند وارد مینماید این است که: خود ارکان مخصوصه مشخص نیست کدام هستند همانگونه ارکان و شرایط نیز معلوم نیست چه هستند. ارکان مخصوصه اگر مراد همان پنج رکن باشد به صورت مسلم یکی از آن پنج رکن در این اجزا و شرایط دخالت ندارد مانند قیام متصل به رکوع. اگر هم معظم اجزا و شرایط مراد باشد که یعنی نماز بر اکثر شرایط و اجزاء وضع شده است، این اکثر اجزاء و شرایط نیز معلوم نیست، زیرا خود اکثر ابهام دارد و ما میخواهیم مشخص کنیم صلاه بر چه چیزی وضع شده است.

آیت الله خوئی در مورد این اشکال نیز اینگونه پاسخ داده و فرموده است بحث ما در مورد مرکبهای اعتباری است و مرکبهای اعتباری در دست معتَبِر هستند. معتبِر میتواند بگوید صلاه بر شش جزء وضع شده است و یا بر هفت جزء وضع شده است و قلت و کثرت آن در دست معتبر است.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo