درس خارج اصول استاد احمد عابدی

موضوع: صحیح و اعم

در جلسه گذشته پاسخ اشکال سوم ایشان را مطرح نمودیم، اما پاسخ اشکال اول و دوم ایشان به شرح ذیل است، اولاً مراد از فرمایش آقای آخوند نهی نهی بالفعل است و نه نهی بالقوه، یعنی صلاه صحیح. اما خود معراج مومن یا نهی از فحشا و منکر یک امر مُشَکِک است، اگر شخصی نماز باطلی بخواند (مانند نماز بی وضو، یا نماز شخصی که در خدا شک دارد یا نماز شخص کافر و ...) چنین نمازی نیز به خاطر ذکر خدا، نهی از فحشا و منکر دارد، پس این که گفته شده است نماز بر چیزی وضع شده که نهی از فحشا و منکر می‌کند، این چنین نهیی که بر نماز باطل نیز بار می‌شود، مد نظر نیست، بعباره اخری مرتبه‌ی اقل نهی از فحشا و منکر مراد نیست، کما این که مرتبه‌ی اکثر (مانند نماز رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) و یا نماز معصومین(علیهم السلام)) نیز مراد نیست. بلکه یک مرتبه‌ای از فحشا و منکر (که ما نیز آن را نمی‌دانیم) مد نظر است که در این صورت هم صلاه بسیط است، و هم دارای مرتبه‌ی خاصی از فحشا و منکر است که مراتب دیگر در نمازهای باطل و یا نمازهای کامل وجود دارد.

مطلب بعد این که برخی از اصولیون فرموده‌اند کلمه‌ی صلاه بر وجود ساری و وجود منبسط وضع شده است بعباره اخری کلمه‌ی صلاه بر مفاهیم و ماهیات مختلف وضع نشده است که کسی بگوید ماهیت این صلاه با ماهیت آن صلاه تفاوت دارد. بلکه صلاه بر قدر مشترک نمازهای صحیح وضع شده است و آن قدر مشترک، وجود است (وجود این نماز، وجود آن نماز و ...). وجود، قدر مشترک است و این وجود، بین تمام نمازهای صحیح موجود است و این وجود نهی از فحشا و منکر نیز می‌کند.

نظر حضرت استاد عابدی(حفظه الله): این که گفته می‌شود وجود ساری و وجود منبسط، این درست است، اما این مشترک بین خدا و عالَم نیست، آن چه بین خدا و عالَم، مشترک است، مفهوم وجود است نه این که وجود ساری و وجود منبسط مشترک بین خدا و موجودات باشد. فلذا فرمایش آیت الله خوئی و آیت الله عراقی درست نیست.

پاسخ آقا ضیا نیز این است که اصلا بحث مفاهیم، بحث ماهیات است، و اصلا برخی معتقدند بین مفهوم و ماهیت تلازم وجود دارد؛ اگر بحث درباره‌ی وجود مشترک باشد، نمی‌توان اسم وجود مشترک را صلاه و صوم و ... گذاشت، بلکه وجود مشترک، وجود است. نام آن هم کون و یا ثبوت و یا کان تامه می‌شود. و محل بحث ما صوم و صلاه و .... است.