ادامه دلیل پنجم: دلیل عقل

موضوع: ادامه دلیل پنجم: دلیل عقل

دلیل عقل بر اثبات حجّیّت خبر واحد ثقه اجمالاً بیان گردید. بیان شد توضیح این دلیل نیازمند بحث در دو مقام می باشد. بحث از مقام اوّل یعنی منجِّزیّت علم اجمالی به وجود اکثر تکالیف در ضمن أخبار آحاد ثقه و نسبت این اخبار با اصول لفظیّه و اصول عملیّه بیان گردید و به این نتیجه رسیدیم که اگرچه اخبار آحاد ثقه حجّت نیستند، ولی عمل به اخبار آحاد ثقه از باب احتیاط، واجب می باشد. در ادامه به بیان مقام دوّم یعنی بحث از تعیین گستره و شرایط حجّیّت این روایات و یا گستره و شرایط وجوب عمل به این روایات خواهیم پرداخت.

مقام دوّم: گستره و شرایط حجّیّت یا وجوب عمل به خبر واحد ثقه

در این مقام لازم است به چند پرسش اساسی پاسخ داده شود:

پرسش اوّل این است که آیا موضوع حجّیّت چنانکه بناء عقلاء اقتضاء داشت یا موضوع حکم وجوب عمل به خبر ثقه چنانکه دلیل عقل و تنجیز علم اجمالی اقتضاء داشت، خبر ثقه بما أنّه خبرٌ نقله الثقة است که موجب وثوق و اطمینان نوع عقلاء به صدور خبر و تطابق مؤدّای آن با واقع می باشد هر چند بالفعل مفید وثوق و اطمینان شخصی که خبر به او رسیده است به صدور خبر و تطابق مؤدّای آن با واقع نباشد یا آنکه موضوع برای حجّیّت و یا وجوب عمل، خصوص خبری است که بالفعل برای شخصی که خبر به او رسیده است مفید وثوق و اطمینان به صدور خبر و تطابق مؤدای خود با واقع باشد و لو ثقه آن را نقل نکرده و ظنّ نوعی به صدور خبر و تطابق مؤدّای آن با واقع وجود نداشته باشد؟

پرسش دوّم آن است که آیا اعراض مشهور از خبر ثقه در مقام استناد، موجب خروج خبر ثقه از موضوع حجّیّت و یا وجوب عمل به خبر واحد ثقه می شود یا خیر؟ ذیل این پرسش استطراداً این بحث نیز مطرح خواهد گردید که آیا عمل مشهور به خبر ضعیف السند، جابر ضعف سند آن می باشد یا خیر؟

پرسش سوّم این است که آیا خبر ثقه ای که بناء عقلاء دلالت بر حجّیّت و دلیل عقل دلالت بر وجوب عمل به آن دارد، خصوص خبر ثقه حسّی و یا قریب به حسّ می باشد که عرفاً به عنوان خبر شناخته می شوند یا اختصاصی به خبر حسّی نداشته و شامل خبر حدسی مثل اجماع منقول به خبر واحد نیز می گردد؟

و پرسش چهارم آن است که مطلق وثاقت راوی برای حجّیّت یا وجوب عمل به خبر واحد ثقه کافی می باشد یا آنکه مرتبه ای خاصّ از وثاقت برای حجّیّت یا وجوب عمل به خبر واحد ثقه لازم می باشد؟