1403/07/17
بسم الله الرحمن الرحیم
ادامه پاسخ از شبهه رادعیّت آیات ناهیه
موضوع: ادامه پاسخ از شبهه رادعیّت آیات ناهیه
بیان شد برخی اعلام مثل محقّق خراسانی، محقّق نائینی، محقّق اصفهانی و محقّق خویی «رحمة الله علیهم اجمعین» از این شبهه پاسخ داده و استدلال به بناء عقلاء را برای اثبات حجّیّت خبر واحد تثبیت و تقویت نموده اند. پاسخ اوّل و دوّم محقّق خراسانی «رحمة الله علیه» بیان گردیده و مورد نقد قرار گرفت. همچنین پاسخ سوّم محقّق خراسانی «رحمة الله علیه» و اشکالات چهار گانه محقّق خویی «رحمة الله علیه» بر این پاسخ بیان گردید. اشکال اوّل ایشان مورد نقد و بررسی قرار گرفت. در ادامه به نقد و بررسی سایر اشکالات ایشان و بیان پاسخ محقّق نائینی «رحمة الله علیه» از شبهه رادعیّت آیات ناهیه از سیره عقلائیّه خواهیم پرداخت.
نقد و بررسی اشکال دوّم محقّق خویی «رحمة الله علیه»
اگرچه صحیح است که نسبت میان آیات ناهیه از عمل به ظنّ و سیره عقلائیّه بر عمل به خبر واحد ثقه با نسبت میان آیات ناهیه از عمل به ظنّ با استصحاب حجّیّت خبر واحد ثقه یکسان می باشد، ولی ادّعای محقّق خویی «رحمة الله علیه» مبنی بر صلاحیّت آیات ناهیه برای رادعیّت از سیره عقلائیّه بر عمل به خبر واحد ثقه و همچنین استصحاب حجّیّت خبر واحد ثقه صحیح نبوده و رادعیّت آیات ناهیه نسبت به این دو، اوّل الکلام بوده و صرفاً شبهه است که محقّق خراسانی «رحمة الله علیه» در این پاسخ سوّم از شبهه رادعیّت، آن را قبول نداشته و در صدد اثبات عدم رادعیّت این آیات نسبت به سیره می باشد؛
بله، می پذیریم به صرف عدم رادعیّت آیات ناهیه، مخصِّصیّت سیره یا استصحاب نسبت به این آیات ثابت نمی گردد، ولی این غیر از ادّعای صلاحیّت آیات ناهیه برای ردع از سیره و استصحاب می باشد.
نقد و بررسی اشکال سوّم محقّق خویی «رحمة الله علیه»
به نظر می رسد که اشکال سوّم محقّق خویی «رحمة الله علیه» صحیح می باشد، چون عمده دلیل حجّیّت استصحاب، صحاح زراره است که همگی خبر واحد ثقه بوده و تمسّک به آنها برای اثبات حجّیّت استصحاب متوقّف بر اثبات حجّیّت خبر واحد می باشد، لذا استناد به استصحاب برای اثبات حجّیّت خبر واحد دوری خواهد بود.
نقد و بررسی اشکال چهارم محقّق خویی «رحمة الله علیه»
از آنچه ذیل نقد پاسخ دوّم محقّق خراسانی «رحمة الله علیه» بیان گردید روشن می شود اشکال چهارم محقّق خویی «رحمة الله علیه» بر پاسخ سوّم مرحوم محقّق خراسانی نیز صحیح می باشد، چون سکوت شارع در ابتدای بعثت نسبت به سیره عقلائیّه بر عمل به خبر واحد ثقه نمی تواند کاشف از امضای این سیره توسّط شارع باشد؛ بلکه ممکن است به خاطر انتظار وحی در خصوص این موضوع بوده باشد چنانکه سکوت شارع نسبت به بسیاری از محرّماتی که در اوائل بعثت در حال انجام بود، به لحاظ انتظار وحی بوده و دلیل بر امضاء انجام این محرّمات نمی باشد.
بیان استاد معظّم
با توجّه به مطالب مذکور در نقد و بررسی پاسخ سوّم محقّق خراسانی «رحمة الله علیه» روشن می شود این پاسخ برای دفع شبهه رادعیّت آیات ناهیه از عمل به ظنّ نسبت به سیره عقلائیه بر عمل به خبر واحد ثقه مفید نبوده و این شبهه می تواند به جای خود باقی باشد.
بیان پاسخ محقّق نائینی «رحمة الله علیه»
[1] محقّق نائینی «رحمة الله علیه» در جهت پاسخ به شبهه رادعیّت آیات ناهیه از عمل به ظنّ نسبت به سیره عقلائیّه بر عمل به خبر واحد ثقه می فرمایند: «آیات ناهیه از عمل به ظنّ نمی تواند رادع از سیره عقلاء بر عمل به خبر واحد ثقه باشد، چون سیره، حاکم بر آیات ناهیه می باشد و موضوع آیات ناهیه را تعبّداً رفع نموده و مقدّم بر این آیات خواهد بود، زیرا مفاد سیره عقلائیّه، حجّیّت اخبار ثقه است و حجّیّت یک طریق ظنّی به معنای آن است که ظنّ حاصل از آن طریق تعبّداً نازل منزله علم قرار گرفته و مؤدّای آن نازل منزله معلوم قرار گیرد؛ در نتیجه مفاد سیره عقلائیّه بر عمل به خبر واحد ثقه آن خواهد بود که ظنّ حاصل از خبر واحد ثقه تعبّداً نازل منزله علم است و مفاد خبر واحد ثقه، تعبّداً نازل منزله معلوم بوده و از موضوع آیات ناهیه از عمل به ظنّ یعنی ظنّ خارج می باشد و لذا این آیات اساساً شامل خبر واحد ثقه ای که به واسطه سیره عقلائیّه، تعبّداً علم محسوب می شود نمی گردند تا بتوانند رادع از سیره عقلائیّه بر عمل به خبر واحد ثقه قرار گیرند».
