درس خارج فقه استاد عباسعلی زارعی سبزواری

موضوع: فقه معاصر/فقه رمز ارز/_

قبل از ورود در اصل بحث از حکم شرعی رمز ارز ذکر دو مقدمه لازم است:

مقدمه اول: مسائل مستحدثه و اهمیت توجه به آنها

اساسا مباحثی که در علم فقه توسط فقها و اندیشمندان در اعصار مختلف مطرح شده و در دروس و کتب متداول در حوزه ها مورد توجه بوده مباحثی مربوط به احکام موضوعاتی است که در جوامع بشری وجود داشته و متدینین و مسلمانان نیاز به آگاهی یافتن از احکام آنها از منظر دین مبین اسلام بوده اند و این موضوعات به دو گروه تقسیم می شود:

1. موضوعات و مسائلی است که پیشینیان هر عصری مطرح کرده و احکام آنها را استنباط نموده و مردم همان عصر توسط فقها و مراجع با آنها آشنا می شده اند.

این موضوعات و مسائل هرچند حکم آنها توسط فقها در اعصار پیشین بیان شده است و به لحاظ اینکه مبانی فقها، مختلف بوده و اختلاف مبانی آنها مؤثر در اختلاف فتاوی می شود توسط فقهای اعصار بعد دوباره مورد بررسی قرار گرفته و احکام آنها به مقلدین در آن اعصار معرفی می شده است. به این نوع موضوعات و مسائل، موضوعات متداول در گذشته و به تعبیری موضوعات و مسائل قدیمی گفته می شود.

2.موضوعات و مسائل گوناگونی که در اعصار پسین به عنوان حوادث جدید مطرح شده و در گذشته، فقها با این موضوعات مواجه نبوده اند. البته این موضوعات نو پیدا لامحاله در ذیل مسائل یکی از ابواب مطرح شده در فقه می گنجد و در غیر این صورت فقیه باید یک باب جدیدی در فقه بگشاید.

و در هر صورت به این موضوعات و مسائل، موضوعات مستحدثه و نو پیدا می گویند.

با مطالعه در تاریخ فقه روشن می شود که بررسی مسائل مستحدثه و احکام موضوعات نوپیدا امری است که در هر عصری توسط فقهای آن عصر انجام می گرفته است و اساسا پویایی فقه به خصوص فقه امامیه مرهون این است که فقهای هر عصری علاوه بر پاسخگویی نسبت به مسائل و موضوعات از پیش مطرح شده ، پاسخگوی مسائلی هستند که در عصر خود نو پیدا هستند.

و از طرفی شکی نیست که در گذر زمان بشر در هر عصر جدیدی با موضوعات و مسائل نو پیدای بیشتری مواجه می شود که باید فقها نسبت به احکام شرعی آنها پاسخگو باشند.

در عصر حاضر با توجه به توسعه و گسترش با شتابی که در زندگی بشر ایجاد شده و علم و فناوری های نوینی که با وسعتی فراوان پدیدار شده است و صدها موضوع و مسئله جدیدی که پیش روی فقها قرار گرفته است، لازم است در حوزه های علمیه علاوه بر دروس خارج متداول و بررسی اجتهادی احکام مسائل پیشین، دروسی را فقها به بررسی مسائل و موضوعات نو پیدا اختصاص دهند تا پویایی فقه و درخشش حوزه های علمیه کماکان و بهتر ادامه پیدا کند؛

لازم است جهت توجه اذهان و درک اهمیت این موضوع به تعدادی از مسائل نو پیدا در عصر حاضر در ابواب مختلف فقهی اشاره کنیم:

طهارت

    • احکام بازیافت فاضلاب

    • احکام تزریق خون کافر به مسلمان و بالعکس

صلاة

    • نماز در امکنه ای که چهار جهت مساوی به قبله دارد.

    • نماز در هواپیما

    • یقین به قبله با ابزار جدید

صوم

    • رؤیت هلال با ابزار جدید

    • احکام روزه برای کسی که به قطب سفر کرده است

زکات

    • حکم برخی غلاتی که با اصلاح نژاد مشابه به گندم و یا جو هستند.

    • حکم حیواناتی که از راه شبیه سازی به دست می آیند.

خمس

    • حکم ارباحی که مالکیت حقوقی دارند و حکم خمس آنها

    • خمس در مصادیق جدی سرمایه گذاری

    • حکم خمس معادنی که دارای مالکیت دولتی یا مالکیت حقوقی می باشد

    • حکم خمس اموری که ارزش اعتباری دارند( کارت آب، امتیاز بازی و...)