صوم/اقسام صوم/صوم روزعاشورا/ادله حرمت صوم عاشورا

موضوع: صوم/اقسام صوم/صوم روزعاشورا/ادله حرمت صوم عاشورا

ادله صاحب حدائق مبنی بر حرمت صوم عاشورا

روایت اول

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَعْيَنَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ جَمِيعاً أَنَّهُمَا سَأَلَا أَبَا جَعْفَرٍ الْبَاقِرَ ع عَنْ صَوْمِ يَوْمِ عَاشُورَاءَ- فَقَالَ كَانَ صَوْمُهُ قَبْلَ شَهْرِ رَمَضَانَ- فَلَمَّا نَزَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ تُرِكَ. [1]

تقریب استدلال

از لفظ «ترک» حرمت فهمیده می شود؛ چراکه وقتی حکم به ترک می شود، از دائره مطلوبیت خارج شده و دال بر مبغوضیت دارد که دال بر حرمت است.

نقد و بررسی روایت

جهت سندی

روایت صحیح است

جهت دلالی

محقق خویی[2] : کلمه «ترک» دلالت بر مبغوضیت ندارد، بلکه دال بر نسخ است. چراکه زمان حضرت رسول، روزه ی روز عاشورا وجوب داشته است، که آیه صوم در مدینه نازل شده است و حکم را نسخ کرده است؛ یعنی مردم تقریبا 14سال صوم روز عاشورا را واجب می دانستند

اشکال استاد معظم بر محقق خویی

سلمنا که «ترک» دال بر مبغوضیت باشد؛ اعم از حرمت و کراهت است!

روایت دوم

مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْهَاشِمِيِّ[3] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ‌ الْحُسَيْنِ[4] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ[5] (عَنْ أَبَانٍ[6] عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ[7] ) قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ صَوْمِ تَاسُوعَاءَ وَ عَاشُورَاءَ مِنْ شَهْرِ الْمُحَرَّمِ فَقَالَ تَاسُوعَاءُ يَوْمٌ حُوصِرَ فِيهِ الْحُسَيْنُ ع وَ أَصْحَابُهُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ بِكَرْبَلَاءَ وَ اجْتَمَعَ عَلَيْهِ خَيْلُ أَهْلِ الشَّامِ وَ أَنَاخُوا عَلَيْهِ وَ فَرِحَ ابْنُ مَرْجَانَةَ وَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ- بِنَوَافِلِ‌ الْخَيْلِ وَ كَثْرَتِهَا وَ اسْتَضْعَفُوا فِيهِ الْحُسَيْنَ ع وَ أَصْحَابَهُ كَرَّمَ اللَّهُ وُجُوهَهُمْ وَ أَيْقَنُوا أَنْ لَا يَأْتِيَ الْحُسَيْنَ ع نَاصِرٌ وَ لَا يُمِدَّهُ أَهْلُ الْعِرَاقِ بِأَبِي الْمُسْتَضْعَفُ الْغَرِيبُ ثُمَّ قَالَ وَ أَمَّا يَوْمُ عَاشُورَاءَ- فَيَوْمٌ أُصِيبَ فِيهِ الْحُسَيْنُ ع صَرِيعاً بَيْنَ أَصْحَابِهِ وَ أَصْحَابُهُ صَرْعَى حَوْلَهُ أَ فَصَوْمٌ يَكُونُ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ كَلَّا وَ رَبِّ الْبَيْتِ الْحَرَامِ مَا هُوَ يَوْمُ صَوْمٍ وَ مَا هُوَ إِلَّا يَوْمُ حُزْنٍ وَ مُصِيبَةٍ دَخَلَتْ عَلَى أَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلِ الْأَرْضِ وَ جَمِيعِ الْمُؤْمِنِينَ وَ يَوْمُ فَرَحٍ وَ سُرُورٍ لِابْنِ مَرْجَانَةَ وَ آلِ زِيَادٍ وَ أَهْلِ الشَّامِ- غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ عَلَى ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ ذَلِكَ يَوْمٌ بَكَتْ عَلَيْهِ‌ جَمِيعُ بِقَاعِ الْأَرْضِ خَلَا بُقْعَةِ الشَّامِ- فَمَنْ صَامَهُ أَوْ تَبَرَّكَ بِهِ حَشَرَهُ اللَّهُ مَعَ آلِ زِيَادٍ مَمْسُوخَ الْقَلْبِ مَسْخُوطاً عَلَيْهِ وَ مَنِ ادَّخَرَ إِلَى مَنْزِلِهِ فِيهِ ذَخِيرَةً أَعْقَبَهُ اللَّهُ تَعَالَى نِفَاقاً فِي قَلْبِهِ إِلَى يَوْمِ يَلْقَاهُ وَ انْتَزَعَ الْبَرَكَةَ عَنْهُ وَ عَنْ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ وُلْدِهِ وَ شَارَكَهُ الشَّيْطَانُ فِي جَمِيعِ ذَلِكَ. [8]

تقریب استدلال

افصوم یکون فی ... همزه استفهام انکاری است و از طرفی حضرت میفرمایند «کلا» که قسم می خوردند و در نهایت می فرمایند کسی که این روز را روزه بگیرد، با آل زیاد محشور می شود؛ لذا معلوم می شود که روزه ی آن حرام است.

نقد و بررسی روایت

جهت سندی

برخی همچون محقق خویی[9] سند روایت را بخاطر حسن بن علی الهاشمی ضعیف می دانند، اما از منظر استاد روایت صحیح است.

جهت دلالی

دلالت روایت بر حرمت به نحو علی الاطلاق صحیح نیست؛ چراکه اگر روزه گرفتن همراهی با آل زیاد باشد اشکال دار می شود. لذا اگر همراهی با آل زیاد باشد، حرام است و الا حرمت برداشت نمی شود. [10]