1403/06/27
بسم الله الرحمن الرحیم
صوم/صوم الکفارة/ زوال تتابع شهرین/بررسی مصادیق/مصداق دوم، سوم
موضوع: صوم/صوم الکفارة/ زوال تتابع شهرین/بررسی مصادیق/مصداق دوم، سوم
مصداق دوم
«و منه[1] أيضا ما إذا نسي فنوى صوما آخر و لم يتذكر إلا بعد الزوال»
• سوال: اگر نیت کردن برای روزه کفاره را فراموش کند و نیت روزه ی دیگری را بکند، آیا روزه اش باطل است یا به نیت خود صحیح است؟
• جواب: روزه به نیت خود صحیح است(مثلا به نیت روز غدیر روزه گرفته، و فراموش کرده است که روزه کفاره است) روزه عمل عبادی است و محبوب شارع است و بخاطر نسیان، معذور بوده است
• سوال: آیا تتابع زائل می شود؟
• جواب: تتابع زائل نمی شود؛ زیرا نسیان امر غیراختیاری است و عذر غیراختیاری تتابع را زائل نمی کند.
مصداق سوم
«و منه أيضا ما إذا نذر قبل تعلق الكفارة صوم كل خميس فإن تخلله في أثناء التتابع لا يضر به و لا يجب عليه الانتقال إلى غير الصوم من الخصال في صوم الشهرين لأجل هذا التعذر نعم لو كان قد نذر صوم الدهر قبل تعلق الكفارة اتجه الانتقال إلى سائر الخصال»
بررسی اقوال
قول اول(قول سید یزدی)
اگر ابتدا نذر کرده باشد که هر پنجشنبه روزه بگیرد، و بعد از نذر، مسئله صوم کفاره پیش آمده است! که بخاطر تقدم نذر، خللی بر تتابع وارد نمی شود و لازم نیست که به دیگر موارد(اطعام 60 فقیر یا عتق رقبه) مراجعه کند(در صورت تاخر نذر از صوم کفاره، این کلام جاری نمی شود)
قول دوم(سید احمد خوانساری)
در چنین جایی مکلف باید غیرصوم را انتخاب کند. و نذر مقدم بر تتابع نمی شود.
قول سوم(محقق خویی)
نذر در اینجا، دوصورت دارد:
متعلَّق نذر یا:
• عنوان خاص است(بشرط لا باشد) بدین بیان که گاهی نذرش به روزه پنج شنبه به عنوان خاصی تعلق می گیرد؛ مثل صوم نذری: تتابع زائل می شود
• عنوان عام است(لابشرط باشد) بدین بیان که گاهی نیتش به عنوان خاص نیست؛ بلکه به عنوان عام است؛ مثلا می گوید خدایا پنج شنبه ها را تا آخر عمر روزه دار باشم؛ و به هرعنوانی باشد : تتابع زائل نمی شود و اجتماع عنوانین می شود.عنوان نذر و صوم کفاره
اشکال استاد معظم بر محقق خویی
کلام ایشان برآمده از بحث تداخل اسباب و مسببات در اصول است؛ چراکه صوم نذر و صوم کفاره دوسبب هستند که مصداق واحد پیدا می کنند؛ و از آنجا که اصل اولی، عدم تداخل است، و تداخل محتاج دلیل است، در اینجا باید قاعده به عدم تداخل شد؛ چراکه دلیلی بر جواز تداخل وجود ندارد! بدین بیان که دلیلی بر صوم کفاره و نذر بودن در یک مصداق واحد نداریم؛ مثلا روایتی نداریم که می توان صوم کفاره و نذر و... را با یک صوم انجام داد! لذا کلام مرحوم خویی مردود است
مختار استاد معظم: نظریه مرحوم خوانساری صحیح است
دلیل
موانعی که ماغلب الله باشد، تتابع را زائل نمی کند، و اینکه مانحن فیه از موارد ما غلب الله است، محل خلاف واقع شده است:
• کلام محقق حکیم: وقتی که مکلف نذر می کرد، جاهل به کفاره روزه بود. و جهل غیراختیاری است و از ما غلب الله است!(از باب جهل وارد می شوند)
• محقق خویی: وفای نذر واجب است، و از باب وجوب وفای به نذر، مما غلب الله می شود.(از باب وجوب وفای به نذر وارد می شوند)---[اشکال استاد: غلب الله در جایی است که راه دیگری وجود نداشته باشد؛ درحالیکه در اینجا دوراه دیگر وجود دارد! به تعبیری مانحن فیه از مصادیق ماغلب الله نیست.]
• نکته: در اینجا که اشکال وجود دارد، باید فتوا به احتیاط واجب داده و بگوییم که باید به احتیاط واجب یکی از دوراه دیگر را انتخاب کند.
