زوال تتابع شهرین در صوم کفاره/صوم الکفاره/کتاب الصوم

موضوع: کتاب الصوم/صوم الکفاره/ زوال تتابع شهرین در صوم کفاره

مسألة إذا أفطر في أثناء ما يشترط فيه التتابع لعذر من الإعذار كالمرض و الحيض و النفاس و السفر الاضطراري دون الاختياري لم يجب استينافه بل يبني على ما مضى[1] و من العذر ما إذا نسي النية حتى فات وقتها بأن تذكر بعد الزوال و منه أيضا ما إذا نسي فنوى صوما آخر و لم يتذكر إلا بعد الزوال و منه أيضا ما إذا نذر قبل تعلق الكفارة صوم كل خميس فإن‌ تخلله في أثناء التتابع لا يضر به و لا يجب عليه الانتقال إلى غير الصوم من الخصال في صوم الشهرين لأجل هذا التعذر نعم لو كان قد نذر صوم الدهر قبل تعلق الكفارة اتجه الانتقال إلى سائر الخصال‌[2]

سوال: اگر برای مکلف عذری پیدا بشود، آیا تتابع زائل می شود؟ مثلا باید شهرین متتابعین روزه بگیرد، حال بعد از خوب شدن، باید از اول روزه بگیرد یا ادامه؟

جواب: مرحوم سید یزدی در مسئله 6، ابتدا یک بحث کبروی مطرح می کنند و بعد در بحث صغروی به مصادیق آن می پردازند.

بحث کبروی

بحث صغروی

در ادامه مسئله، مرحوم سید 4مصداق برای عذر غیراختیاری مطرح می کنند:

مصداق اول

«و من العذر ما إذا نسي النية حتى فات وقتها بأن تذكر بعد الزوال»

سوال: روزه ای که نیتش را فراموش کرده، به عنوان صوم کفاره محسوب می شود؟

جواب: روزه باطل است؛ چراکه که فاقد شرط(نیت نداشته است) است؛ «اذا انتفی الشرط، انتفی المشروط». هذا الصوم باطل لفقدان شرطه و هو النیة و فوت وقته

سوال: اگر به عنوان صوم کفاره محسوب نشود، تتابع را زائل می کند؟

جواب: ملاک زوال تتابع، عذر اختیاری است؛ درحالی که نسیان عذر غیراختیاری است!

اقوال در مسئله

    • شهید ثانی در مسالک و صاحب مدارک و صاحب جواهر: تتابع زائل نمی شود، چراکه نسیان امر غیراختیاری است.

بررسی دلیل

در روایات صوم کفاره عبارتی داریم که ما غلب الله علیه. منظور از ماغلب الله، امور غیر اختیاری است. و همچنین مقصود از ما حبس الله، امور غیراختیاری است.

    • صاحب الحدائق

نسیان تتابع را زائل می کند.

اشکال صاحب حدائق به شهید و صاحب مدارک

(نسیان مما غلب الشیطان است)؛ در نسیان، عنوان غلب الله صدق نمی کند؛ به دلیل 3آیه قران که نسیان به شیطان نسبت داده شده است

﴿وَ قالَ لِلَّذي ظَنَّ أَنَّهُ ناجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْني‌ عِنْدَ رَبِّكَ فَأَنْساهُ الشَّيْطانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنين﴾‌ [3] نسیان در آیه به شیطان برمی گردد نه خدای متعال، لذا باید گفت با توجه به آیه، ما غلب الشیطان است

﴿قالَ أَ رَأَيْتَ إِذْ أَوَيْنا إِلَى الصَّخْرَةِ فَإِنِّي نَسيتُ الْحُوتَ وَ ما أَنْسانيهُ إِلاَّ الشَّيْطانُ أَنْ أَذْكُرَهُ وَ اتَّخَذَ سَبيلَهُ فِي الْبَحْرِ عَجَبا﴾[4]

﴿وَ إِذا رَأَيْتَ الَّذينَ يَخُوضُون(یعنی استهزاء کردن)َ في‌ آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا في‌ حَديثٍ غَيْرِهِ وَ إِمَّا يُنْسِيَنَّكَ الشَّيْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى‌ مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمينَ﴾ [5] در این آیه نیز نسیان به شیطان نسبت داده شده است

مختار استاد:

ایشان هم نظر با کلام شهید و جواهر و مدارک هستند.