درس فقه معاصر استاد حسین صفدری

موضوع: کتاب الجهاد/فقه جنگ نرم /ایات جهاد

کلام ما در بررسی ادله وجوب جهاد بود ما مدعی این هستیم که ادله وجوب قتال چه قتال دفاعی چه آنجایی که امر به قتال می‌شود چه آنجایی که امر به دفاع می‌شود در برابر تهدید و تحریک دشمن چه آنجایی که جهاد واجب می‌شود که به امر امام عادل در مسیر پیشرفت اسلام به کفار و مشرکین هجوم بدوی آورده شود که تفاسیر این را در ادامه ی مباحث انشاالله عرض خواهیم کرد ادعای ما این است که ادله جهاد و مقاتله و جنگ در راه خدا یعنی امر به قتال شامل امر به قتال در برابر تهدید نرم یا اقدام نرم علیه دشمنان اسلام نیز می‌شود ادله ای را از آیات قرآن کریم بررسی کردیم و در ذیل هر کدام نکاتی را عرض کردیم به آیه ی ﴿الذین آمنوا یقاتلون فی سبیل الله والذین کفروا یقاتلون فی سبیل الطاغوت فقاتلوا اولیاء الشیطان﴾ رسیدیم عرض کردیم امر به قتال با اولیاء شیطان در این آیه شریفه دستور به قتال در برابر اقدام و جنگ نرم اولیاء شیطان است ، در این آیه وقتی می‌گویند فقاتلوا اولیاء الشیطان ، اولیای شیطان چه کردند که باید در مقابل آنان قتال کرد ؟اقدام و رفتارشان چه بوده ؟ در جلسه قبل گفتیم شیطانی که دشمن انسان است و در برابر خدا سرکش است کان لرحمان عصیا این شیطان فَيَكِيدُوا لَكَ كَيْداً طراحی و حیله ورزی و خدعه دارد و خدعه ، حیله ، کید این ها همه از مصادیق جنگ نرم است. شیطان دشمن انسان است شمشیر فیزیکی به روی ما نمی‌کشد اما کید و حیله و حقه زیاد دارد ، وقتی شیطان حقه ورز است کید دارد حیله دارد این حیله و کید یعنی جنگ نرم ، چون شیطان جنگ نرم می‌کند فاقتلوا اولیاء الشیطان چون اولیای شیطان کید دارند فقاتلوا اولیاء الشیطان ، گفتیم شیطان اغواگر است می‌گوید ﴿فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ﴾ همه بندگان تو را اغوا می‌کنیم راجع به اغوا هم صحبت کردیم البته در این آیه می‌گوید ﴿إِلَّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ﴾ که گفتیم مخلصین از تیررس شیطان و اولیاء شیطان خارج هستند مصونیت پیدا کردند بازدارندگی ایجاد کردند شیطان تیرش به آنان نمی‌رسد اگر به آنان می‌رسید آنان را هم هدف قرار می‌داد بنابر‌این شیطان اغوا می‌کند اغوا از مصادیق جنگ نرم است ، اغوا کردن را دیروز توضیح دادیم در جلسه گذشته که این گمراه سازی این آدرس غلط دادن این که با اغواگری انحراف را در جامعه پیریزی می‌کند یعنی به صورت خاموش و زیر پوستی با جامعه بشری درحال جنگ است حالا که در حال جنگ است قران کریم می‌فرماید فقاتلوا اولیاء الشیطان پس در برابر اقدام نرم و جنگ نرم شیطان دستور به جهاد و مقاتله داده شده است

سومین نکته ای که امروز عرض می‌کنیم که شیطان چه می‌کند تا این که قرآن در برابر شیطان و اولیاء شیطان دستور جنگ می‌دهد سومین رویکرد نرم شیطان اخافه است

شیطان در صدد این است که با ترساندن انسان با ترساندن بندگان خدا ، راه و مسیر درست را به نوعی غیر قابل پویش و پایش معرفی کند و مسیر انحرافی را برای انسان باز کند

در این آیه شریفه قرآن کریم می‌فرماید ﴿إِنَّمَا ذَٰلِكُمُ الشَّيْطَانُ﴾ این شیطان است که ﴿يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ﴾ ، بالاخره انسان ها اگر پیروی از شیطان نکنند شیطان نمی‌تواند در طرح و پروژه اش موفق باشد اما انسان هایی که پیرو شیطان هستند ، وسوسه های شیطان ، اخافه شیطان در دل این ها اثر گذارد این ها پیروی کردند از شیطان ، این ها مسیر را جا به جا کردند در اثر ترس از شیطان ، میخواهد در راه خدا انفاق کند شیطان وسوسه می‌کند که چرا؟مگه خودت بچه نداری زندگی نداری خرج نداری چرا برای بچه های خودت نه برای خانواده ات نه اگر اموالت را بخشیدی فردا فقیر شدی چه کسی کمک میکند به تو ، این یخوف الشیطان، الشیطان یخوف اولیاء این جا است

می‌خواهد به جهاد رود می‌گوید برای چی بروی این همه مردم زندگی می‌کنند تو برای چه بروی فقط برای تو واجب است؟ اگر روی کشته شوی چه کسی بالای سر زن و بچه های تو است؟

میخواهد کسی را نصیحت کند شیطان می‌گوید که چرا تو دخالت میکنی فردا ناراحتش می‌کنی دشمن برای خودت می تراشی ، ﴿ذَٰلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ﴾

می‌خواهد یک جایی یک کار عام المنفعه انجام دهد شیطان می‌گوید این همه ادم های مختلف به اینجا می‌آیند این ها بریزند و بپاشند و بخورند، چی گیر تو می‌آید ، تو اگه اموالت را اینجا خرج کردی وقتت را اینجا گذاشتی جوانی ات را اینجا گذاشتی انما ﴿ذَٰلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ﴾

می‌خواهد برای رضای خدا به دوتا بچه مسلمان درس دهد تا که این ها وضعیت بهتری داشته باشند بعد شیطان می‌آید وسوسه می‌کند تو اگر این کار را کنی کلاس تو پایین می‌آید این ها باید بروند پول دهند و درس بخوانند ﴿ذَٰلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ﴾

در حقیقت شیطان با اخافه افراد را هوادار و پیرو خودش می‌کند و به دنبال خودش از مسیر درست خارج می‌کند و به مسیر انحراف می‌برد، قرآن کریم می‌فرماید ﴿فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ﴾ از شیطان و اولیاء شیطان فلا تخافوهم نمی گوید فلا تخافوهُ یعنی شیطان و اولیاء شیطان که با ابزار اخافه با ترساندن، مسیر خدا را می‌خواهند کم رونق کنند از این ها نترسید

وخافونِ ملاحظه می‌فرمایید که خافونِ در حقیقت خافونی بوده، از من خدا بترسید فقط، ان کنتم مومنین، اگر کار انسان ها به جایی رسد که از هیچ چیز به جز خدا نترسند سرنوشت مسلمانان جز عزت و آقایی پ سربلندی نخواهد بود

در بسیاری از موارد ما بخاطر ترس تصمیم هایی را می‌گیریم که ای کاش نترسیم، آمریکایی ها این روز ها دارند ما را می‌ترسانند این روز ها فشار های زیادی بر ما وارد می‌کنند می‌گویند اگر ایران تسلیم نشود ما تحریم ها را تشدید می‌کنید خب کنید، ابزار تحریم شده روشی برای اخافه چرا؟ برای اینکه از این طریق جامعه مومنان و حکومت اسلامی از اهداف بزرگش دست بردارد می‌گویند اگر موشک هایتان را مثلا تحویل ندهید یا تعطیل نکنید ما شما را تحریم میکنیم یا اقدام نظامی می‌کنیم خب شما اگر توان دارید اقدام نظامی کنید چرا حرف می‌زنید و تهدید می‌کنید اینکه حرفش را می‌زنند و می‌ترسانند نشان می‌دهد اصلش برای آنان قابل اتیان نیست

پس ترساندن و اخافه یک جنگ نرم است، وقتی شیطان از طریق اخافه می‌خواهد مومنان را از مسیر حق بیرون کند یا به مسیر باطل سوق دهد این می‌شود جنگ نرم یعنی مدیریت ادراک مومنان از طریق ترساندن، ادراک و دانش و فهم و برداشت مومنان را با ترساندن تغییر دهد بجای اینکه در مقابل آمریکا بایستید که مثلاً صنعت هسته ای را حفظ کنید بیاد و گوید که اگر میخواهید صنعت هسته ای را حفظ کنید باید ساقط شوید روایت سازی اینجوری می‌کنند پس برای ماندگاری خودتان دست از صنعت هسته‌ای بردارید

ترساندن حکومت اسلامی از اینکه اگر همکاری با شیطان نکنید ساقط می شوید این اخافه شد جنگ نرم به جای اینکه در میدان جنگ کنند با ترساندن مارا در مسیر دلخواه خودشان قرار می‌دهند قرآن کریم در اینجا می‌فرماید اولیاء شیطان را باهاشان مقاتله کنید یعنی کسانی که می‌خواهند با اخافه شمارا در مسیر باطل قرار دهند این هم یک شاهد بر اینکه امر به قاتلوا، قاتلوا الشیطان یا قاتلوا اولیاء الشیطان امر به مقاتله در برابر جنگ نرم است

نکته بعدی قنوت است و نا امیدی، جامعه را شیطان ناامیدی می‌کند انسان هارا ناامید می‌کند کار را به جایی راجب انسان می‌رساند که از فرط نا امیدی به خودکشی دست بزنند این روش شیطان است بگویی آینده تاریک است و بن بست است در آینده هیچ فرجی حاصل نمی‌شود اگر انسانی را یا اگر نظامی را شیطان موفق شد با نا امید ساختن از مسیر خارج کند اگر توانست بذر نا امیدی را در دل انسان ها بپاشد و اگر توانست از این نا امید سازی از رحمت خدا از لطف خدا از عنایت خدا برای خودش ابزاری درست کند که جامعه را در بن بست بزرگی اسیر کند و بعد به انسان ها بگوید که یا به حکومت ها یا دولت ها بگوید که در این بن بست چاره ای جز تسلیم شدن نیست چاره ای جز مسیر را تغییر دادن و در جاده ای که شیطان به آن رغبت دارد، حرکت کردن نیست، نا امید ساختن از مسیر درست، لطف خدا عنایت خدا و هدایت کردن در مسیر غلط یک اقدام نرم است که انسان را در لحظه ی آخر در مسیر غلطی قرار خواهد داد

جناب یعقوب خب بعد از حادثه حضرت یوسف و اینکه سال ها در فراق او گریست فرزندانش را به مصر فرستاد و گفت بروید جست و جو کنید یوسف را پیدا کنید و تلاش کنید و از تلاشتان هم نکاهید و نا امید نشوید از لطف خدا بی بهره نخواهید بود بدانید آن روزی شما از لطف خدا بی بهره اید یا آن روزی شما نا موفق و شکست خورده اید که از لطف و امید الهی مأیوس شوید ﴿يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ﴾ فرزندان و پسران من برید تحسس کنید تحسس را می‌گویند جست و جوی چیزی که نزدیک شما است ولی آن را هنوز پیدا نکردید بعضی از جاها تعابیری دارند که فرق تحسس با تجسس در این است که تحسس جست و جو کردن از شی مثبت است تجسس یعنی جست و جو کردن از کار شر

تحسس جست و جو کردن در کار خیر است این که بروید برادرتان را پیدا کنید این کار خیر است این که بروید اسرار مردم را جست و جو کنید کار شر است، سرکشی چه سرک کشیدن در زندگی و امور دیگران قرآن کریم می‌فرماید لاتجسسوا اما در جست و جوی از برادر گمشده می‌فرماید فتحسسوا این است که می‌گویند تجسس در امور شر است اما تحسس در امور خیر است

فرمود ﴿يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ﴾ برید یوسف و برادرش را جست و جو کنید ﴿وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ﴾ آن هایی از روح خدا لطف خدا کمک خدا مساعدت خدا نا امید می‌شوند که این ها کافر شدند دنبال شیطان رفتند شکست خوردند در مسیر حق، تا امیدی در درگاه خدا که شیطان دائم القا می‌کند حالا ناامیدی ریشه در فقر دارد بعضی وقت ها ریشه در مسائل اجتماعی دیگری دارد این روشی است که برای نا امید ساختن جامعه استفاده می‌شود ﴿الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ﴾ شیطان به شما وعده فقر می‌دهد چشم انداز زندگی شمارا تنگدستی جلوه می‌دهد خب این یک جنگ نرم است نا امید شدن از درگاه خدا

اگر شیطان و قومش تلاش کردند جامعه الهی را مأیوس و از مسیر الهی خارج کنند و راه روشن الهی را بی فروغ جلوه دهند در حقیقت این ها یک جنگ نرم را علیه جامعه اسلامی آغاز کردند بنابراین قرآن کریم دستور می‌دهد فقاتلوا اولیاء الشیطان ان هایی که به جنگ جهان اسلام آمدند با این ها مقاتله کنید

یکی دیگر از مصادیق که شیطان به آن دامن می‌زند دعوت به فحشا از فرط فقر است از ترس فقر است، این هم یک نوع جنگ نرمی است که شیطان در جوامع اسلامی به آن دامن می‌زند، قرآن کریم می‌فرماید ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ﴾ شیطان می‌خواهد بین شما دشمنی را گسترش دهد و بغض و کینه را گسترش دهد و برادری را از بین ببرد چگونه؟ با خمر و میسر

با روش هایس که انسان ها را از حالت اعتدال خارج کند و در مسیر دشمنی قرار دهد ﴿وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ ۖ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ﴾ و شماها را از یاد خدا به این طریق غافل کنند وقتی دشمنی در جامعه اسلامی گسترده شد وقتی شراب خواری و مست خوارگی گسترده شد وقتی قمار و رفتار های غلط رواج پیدا کرد انسان ها از ذکر خدا و از نماز و عن الصلاة این ها محروم می‌شوند ﴿وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ ۖ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ﴾ یک روزی می‌رسد که شما ها به این کار های غلط پایان دهید و خودداری کنید از این کار ها این ان روش نرم شیطان است، شیطان می‌آید بین جمعیت مومنان دو دستگی ایجاد کردن این عرب است آن فارس است این ترک است ان لر است این بچه این دانشگاه است ان بچه آن دانشگاه است و...این دامن زدن به حساسیت های قومی و نژادی کار شیطان است، این کار ها وقتی رواج پیدا می‌کند توسط ابلیس و پیروانش، شیطان و همراهانش، این جامعه اسلامی را سست می‌کند این جامعه اسلامی را از یاد خدا و از عبادت خدا غافل میکند مسیر درست عبادت خدا است مسیر درست یاد خدا است مسیر درست تمرکز و توجه به یاد و عبادت خدا است وقتی دشمنی ها حاصل شد دشمنی ها و سرمستی ها ایجاد شد توجه به مسیر غلط صورت گرفت قرار شد از مسیر غلط ثروت انباشته شود قرار شد با حرص و ولع جامعه اداره شود این آن مسیر غلطی است که نظام اجتماعی اسلام را و جامعه اسلامی را از هم می پاشد

شیطان وقتی با روش نرم و بحث دشمنی در این مسیر قدم بر می‌دارد پس به جنگ نرم جامعه اسلامی آمده و به همین علت خداوند هم دستور می‌دهد فقاتلوا اولیاء الشیطان پس ببینید اینجا هم جنگ نرم زمینه ی فرمان به دفاع در برابر تهدیدات شیطان که با ماموریم با این شیطانی که تلاش می‌کند دشمنی را بین خانواده گسترده ی جامعه اسلامی عمیق کند و نهادینه کند تا جامعه اسلامی همبستگی نداشته باشد به این رویکرد دشمن و شیطان جواب بدیم و این را پشت سر بگذاریم راهش هم این است که با دشمن که شیطان و یاران شیطان باشند مقابله کرده و همبستگی را تقویت کنیم

دعوت به عمل زشت و فحشا هم اشاره کردیم که ﴿الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ﴾ این شیطانی که می‌گوید انفاق نکنید فقیر می‌شوید می‌گوید برای اینکه فقیر نباشید خودفروشی کنید جامعه فروشی کنید، این شیطان که ﴿يَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشاءِ وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَي اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ﴾ این شیطانی که امر به سو فحشا می‌کند این در حقیقت فرماندهی جنگ نرم علیه جامعه متدینین و مومنان به خدا را دارد

خب از این آیات اجمالا استفاده می‌کنیم که رویکرد شیطان و لشکر شیطان و جمعیتی که پیرو شیطان هستند در جامعه مومنان اغواگری است گمراه سازی است نا امید سازی است بی اعتماد سازی است، انسان ها را از محیط عشق و علاقه به خدا دور کردن است، نسبت به فضل و التاف الهی نا امید کردن است چرا این کار ها را شیطان می‌کند؟ برای اینکه مسیر دین داری را بی فروغ کند با ترساندن از فقر و تهی دستی یا مانع کار خیر آنان می‌شود که انفاق نکنند یا به بدی و فحشا دامن میزند، به دشمنی و کینه توزی امر می‌کند اگر جامعه ای تصور کنید گمراه شد مسیر درست را اشتباه کرد نا امید شد از آینده، حس کرد خداوند دیگر به این جامعه لطف ندارد از انفاق و دستگیری دیگران ترسید، ترسید که خودش وضع زندگی اش را از دست دهد، از ترس به بدی و فحشا دامن زد، به دشمنی های دو جانبه دامن زد، اگر جامعه اینگونه شد تصور کنید چقدر این جامعه سیاه هست و از چهارچوب های اخلاقی فاصله گرفته است چقدر در مسیر غلط حرکت کرده است، شیطان به جای آنکه با این جامعه با لشکرش بجنگد این هارا اغوا کرد و گول زد و در مسیر غلط قرار داد و دشمنی را در بین این ها پراکنده کرد چنین جامعه ای حتی اگر تابلوی ان جامعه‌ اسلامی باشد واقعیت آن جامعه اسلامی است برای اینکه اینگونه نشود برای اینکه دچار این انحرافات نشویم برای اینکه دچار این پستی ها نشویم برای اینکه خواسته یا ناخواسته در مسیر شیطان قرار نگیریم تا دچار فروپاشی اخلاقی در جامعه شویم برای اینکه تهدیدات نرم شیطان را بتوانیم پاسخ قوی و مستحکم دهیم برای این که ماندگاری خودمان را تضمین کنیم باید با اینگونه وسوسه ها و اغوا های نرم و زیر پوستی دشمن و شیطان که از آن به عنوان جنگ شناختی ممکن است یاد شود یا تغییر شناختی، باور ها را تغییر دادن، شناخت را تغییر دادن باید در مقابل این رویکرد نرم ایستادگی کرد باید جلوگیری کنیم که شیطان در نا کار آمد سازی جامعه مسلمانان موفق شود باید اجازه ندهیم که شیطان در برابر جامعه اسلامی کار آمدی پیدا کند و جامعه اسلامی را از حیز انتفاع ساقط کند پس باید با شیطان و اولیاء آن جنگید و باید در مقابل این جنگ نرم جبهه بگیریم و باید بدانیم که شیطان دنبال این است که انسان را خار و خفیف کند

این شیطان دنبال این است که انسان را خار و خفیف کند دشمن انسان است پس باید در مقابل آن ایستاد

این لشکری که دنبال خار کردن مومنان هستند و دنبال از بین بردن انسجام جامعه اسلامی هستند این لشکر بزرگ لشکر سپاهیان شیطان هستند، شیطان فرمانده جنگ نرم است در پیشاپیش این لشکر پس باید با این ها جنگ کرد و از اسقاط ارزش های دینی و اخلاقی و انسانی جلوگیری کرد ارزش ها را حفظ کرد در این آیات دیدید که شیطان و سپاهیانش با تمسک به رویکرد نرم و تلاش برای تغییر ذائقه و باور های صحیح جامعه و نسل نو جامعه با این روش به جنگ دین الهی برخواستند تا با طعن در دین و سخره گرفتن آداب پسندیده منظومه ارزش های اسلامی را بی اهمیت جلوه دهند و خفیف جلوه دهند، عبور از ارزش های اسلامی را کم هزینه جلوه دهند، این کسی که در منظر عموم لباس از تن می‌کند و حجاب از سر بر می‌دارد و واقعاً یک رجز خوانی میدانی می کند این نشان می‌دهد که کاملا خودش را در اختیار شیطان قرار داده است و به لشکر شیطان تبدیل شده‌است پس باید با این لشکر شیطان قتال و مبارزه کرد البته منظور این نیست که چهار تا گول خورده ها را بگوییم دشمن هستند باید آن شیطان واقعی که طراح این امور هست آن را شناخت و با آن برخورد کرد افراد گول خورده را می‌توان به شکلی معالجه کرد و ترمیم و مداوا کرد

بنابراین پیروان شیطان را باید از میان برداشت آن هایی که در راه باطل و در مسیر طاغوت قدم برمی‌دارند برای اینکه جامعه اسلامی را بی اعتبار کنند و از مسیر درست خارج کنند، در این فضا برمیگردیم به آیه اصلی که بحث می‌کردیم ﴿والَّذِينَ کفروا يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ﴾ الطاغوت آن هایی که رجز خوانی می‌کنند در دنباله شیطان این ها در مسیر طاغوت دارند حرکت می‌کنند و مومنان در برابر آنان یقاتلون فی سبیل الله حالا که شیطان آمده تا با وسوسه در دل انسان ها مسیر الهی را کم رونق کند ، باید به جنگ آن رفت فقاتلوا اولیاء الشیطان و بدانیم هر کید و حیله ای از طرف شیطان در این مسیر نسبت به مسلمانان فراهم شود این کید از ایمان و اعتقاد و باور و سرسختی و پافشاری مومنان ضعیف تر است و حتما مومنان در برابر این کید موفق می‌شوند پس از مجموعه این دو سه روز بحثی که کردیم فقاتلوا اولیاء الشیطان این که عمل شیطان چه بوده که امر به قتال حاصل شده در حقیقت عمل شیطان طراحی جنگ نرم علیه باور ها و اعتقادات و رفتار مسلمانان است پس دستور به جهاد امده فتبین به اینکه قاتلوا اولیاء الشیطان امر به قتال است در برابر جنگ نرم شیطان و هوادارنش که جامعه اسلامی را دائما تهدید می‌کنند موارد بعدی باشد انشالله جلسه بعد.