موضوع: کتاب الديات/سایر فروع مسئله /شمول یا عدم شمول حکم بر سایر مشاهد مشرفه

نمونه هایی از توسعه مورد حکم بر نص

گاهی فقهاء موارد و مصادیق یک حکم که در نص وارد شده را توسعه می دهند؛ و مصادیق دیگری را به مورد مذکور در نص ملحق می نمایند. پس در بسیاری مسائل نص تصریح به موردی می نماید؛ و فقهاء از نص تعدی نموده و مصادیق حکم را گسترش می دهد.

مثلا از احکام جنابت، منع ورود جنب به مسجدین[1] و حتی ورود از یک در و خروج از درب دیگر است،البته در مساجد دیگر می تواند از یک درب وارد و از درب دیگر خارج شود؛اما عده ایی از فقهاء در این باب احتیاطا سایر مساجد را به این مسأله ملحق میکنند و باز با عبارت احوط سایر مشاهد مشرفه را نیز به این حکم ملحق نموده اند.یا اینکه قرآن صراحت دارد، کافر حق ورود به مسجد الحرام را ندارد،اما علماء شیعه مسجد النبی ره و سایر مشاهد مشرفه را به این حکم ملحق نموده اند.و در نمونه دیگر؛ تصریح نص این است که تنها خونی که حتی اگر کمتر از درهم باشد،در نماز معفو نیست، فقط خون حیض است.امام فقهاء، خون نفاس، خون استحاضه، خون کافر و حتی خونسگ را به آن ملحق نموده اند؛حتی شیخ یوسف بحرانی که اخباری است، می گوید فقط در مورد حیض نص داریم چرا شما سایر دماء را ملحق به این حکم نموده اید؟

بحث الحاق سایر مشاهد مشرفه در حکم تغلیظ دیهٔ قتل به حرم مکه مکرمه از مصادیق همین عنوان است که و فقهاء با تقیح مناط این مصادیق را توسعه می دهند.

در عین حال می بینیم که تشدید در برخی احکام فقط مختص به حرم الهی است؛ مثل منع صید ،منع استظلال و ...