درس خارج فقه استاد محمدحسن ربانی بیرجندی
1401/11/30
بسم الله الرحمن الرحیم
اقوال علما/بررسی شمول حکم بر قتل عمد و خطاء /کتاب الديات
موضوع: کتاب الديات/بررسی شمول حکم بر قتل عمد و خطاء /اقوال علما
«نعم،قال فی کشف اللثام:الظاهر اختصاص ذلک بالعمد،کما تُشعربه عبارة النهایة ،و تعلیل الأصحاب بالانتهاک ، و یدل علیه الأصل، و یقتصر فی خلافه علی الیقین.و صریح محکی الوسیلة أیضا ذلک»[1]
لذا نظرمرحوم فاضل هندی، این است که «انتهاک» که اصحاب به آن تعلیل نموده اند؛ فقط در مورد قتل عمد واقع می شود؛ و این تعلیل به انتهاک، در مورد حرمت تشریح میت، یا پیوند عضو یا نبش قبر مومن و وجوب دفن مومن و...، هم مورد تعلیل قرار گرفته؛ و این قبیل امور را اتهاک حرمت مومن شمرده اند.
و در صورت قبول این تعلیل از فاضل هندی؛می توان قتل سهو را از شمول این حکم خارج نمود. چرا که در قتل سهوی دیگر انتهاکی رخ نداده.و اما سایر فقهاء از اطلاق استفاده نموده اند و حکم به شمول هر دو نوع قتل داده اند.ولی فاضل هندی می گوید صراحت این اصل بیشتر است.
در ادامه می فرماید وسیله ابن حمزه طوسی هم همین تصریح را دارد.