« فهرست دروس

درس خارج فقه استاد محمدحسن ربانی بیرجندی

1401/11/16

بسم الله الرحمن الرحیم

اقوال علما/تغلیظ دیه قتل در حَرَم /کتاب الديات

 

موضوع: کتاب الديات/تغلیظ دیه قتل در حَرَم /اقوال علما

 

بررسی برخی عبارت قائلین به تغلیظ دیهٔ قتل در حرم

اما گذشت که از جمله علمایی که قائل به الحاق حرم به اشهر حرم، در حکم تغلیظ دیه هستند مرحوم امام خمینی و عده ایی از شاگردان ایشان از جمله آیت الله العظمی فاضل لنکرانی می باشند.و اولین فردی است که کتاب «تحریر الوسیله»[1] امام خمینی ره را شرح نموده مرحوم آیت العظمی الله فاضل لنکرانی بود.مقصود ما بررسی عبارت ایشان در کتاب تفصیل الشریع است،و روشن شدن ادله قائلین به این حکم است.

عبارت تفصیل الشریعه

در ذیل مسأله تغلیظ دیهٔ در ماه های حرام ایشان ادله را چنین بیان فرموده اند«اذا الرتکب القتل فی شیء من اشهر الحرم الاربعه التی بینها الماتن ره فالثابت الدیة و ثلث من أی اجناس،ویدل علیه ـمضافا الی حکایة عدم الخلاف بل الاجماع ـ روایة کلیب الاسدی ـ التی رواه مشایخ الثلاثة ـ قال: سألت أبا عبدالله (علیه السلام) عن الرجل یقتل فی شهر الحرام ما دیته؟ قال دیة و ثلث. والسوال المطلق یشمل قتل الخطأ،کما أن الظاهر أن الثلث الزائد لایختص بجنس الخاص »[2]

که این ادله مربوط به تغلیظ دیهٔ قتل در ماه های حرام بود که به تفصیل بررسی گردید.


[1] کتاب «تحریر الوسیله» جامع تمام ابواب فقه است. و شناسنامه این کتاب را میتوان چنین بیان نمود که:«آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی متوفای ۱۳۶۵» کتاب فتوایی با عنوان «وسیلة النجاة» را تالیف نمود؛ که در آن از اول فقه یعنی کتاب اجتهاد تقلید شروع می نماید تا آخر کتاب الارث؛ پنج کتاب آخر فقه اعنی کتاب های: قضاء، شهادات، حدود، دیات و قصاص را ندارد؛ مرحوم امام خمینی و مرحوم آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی بر «وسیلة النجاة» تعلیقه زدند و در حقیقت پس ازشرح کتاب «وسیلة النجاة». امام کتاب همین کتاب را تحریر نموده اند و با عنوان «تحریرالوسیله».و «تحریر» که یک اصطلاح کتابشناسی است در جایی بکار می رود که کتابی تالیف شده، ناظر به یک کتاب ماقبل است، به این صورت که در آن مسائل غیر ضروری را حذف نموده، مسائلی که ضروری بوده و ذکر نشده را اضافه نموده، و در ترتیب مطالب هم تغییراتی ایجاد شده، به این کار تحریر می گویند.کتاب تحریر الوسیله بر اساس منهج آیت الله بروجردی نوشته شده یعنی فرع محوراست؛ نه بر اساس مثلا منهج آیت الله شیخ حسین حلی که قاعده محور هستند. و این کتاب را مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی شرح نموده اند.در عین حال این کتاب شرح کامل همه ابواب تحریر الوسیله نیست.
[2] تفصيل الشريعة في شرح تحرير الوسيلة ( كتاب الديات ) نویسنده : الشيخ فاضل اللنكراني. ص۵۱
logo