موضوع: دیه مغلظه/تغلیظِ دیهٔ قتل در حَرَم /بررسی الحاق قتل در حَرَم به حکم قتل در ماه های حرام در تغلیظ دیه

ادامه بررسی اقوال در الحاق حَرم به اشهر حرم

در ادامه بررسی قول آیت الله العظمی خوئی ره در این مسأله:« خلافاً للأكثر كما عن كشف اللثام ، بل المشهور كما في مجمع البرهان ، بل في ظاهر المحكيّ عن الشيخ في موضعين من المبسوط و عن ابن إدريس في‌ السرائر و عن غاية المرام و عن الغنية: الإجماع عليه ،بل في محكي الخلاف عن الشيخ إجماع الفرقة و أخبارها . و من هنا أخذ الشيخ في التهذيب في عنوان الباب القتل في الحرم مقابل القتل في الأشهر الحرم »[1]

دیدیم که خود آیت الله العظمی خوئی ره قول خویش را خلاف اکثر می داند؛ از جمله قول ایشان بر خلاف قول امام خمینی ره است،چه اینکه امام خمینی ره شاگرد آیت الله بروجردی بوده اند و ایشان و شاگردانشان سعی می کردند در فتوا از شهرت فاصله نگیرند،زیرا به قول مولا محمد باقر وحید بهبهانی عمل به فتوای مشهور به احتیاط نزدیک تر است.گرچه من(استاد محترم) این نظر را قبول ندارم، که فتوامطابق مشهور، اقرب به احتیاط باشد؛ گرچه در کشف فتوای مشهور هم بسیاری از اوقات افراد دچار خطا می شوند.اما آیت الله بروجردی به شهرت خیلی علاقه دارند.

به هر حال آیت الله العظمی خوئی ره از قائلین به الحاق حرم به اشهر حرم را «کاشف اللثام»و «مقدس اردبیلی» و «شیخ طوسی ره » و «ابن ادریس» و «شهید اول ره» ذکر می نمایند و می گوید«ابوالمکارم ابن زهره حلبی» در غنیة النَزوع ادعای جماع نموده،البته قبلا اشاره نمودیم که اجماعات مورد ادعای ابن زهره اعتبار چندانی ندارد چون ماخوذ از سید مرتضی است، و او این ادعا را در رد مخالفان مطرح می نموده. لذا شیخ در تهذیب دو باب با عناوین قتل در حرم و قتل در اشهر حرم دارد.

بررسی روایت دال برتغلیظ دیهٔ قتل در حرم

بارها گفته اییم که روش آیت الله العظمی خوئی ره این است که به اجماعات و ادعا ها و... هیچ توجهی ندارند، و مستقیم به سراغ دلیل (آیه یا روایت) می روند، ایشان فقط سند و روایت محور است.لذا در ادامه آیت الله العظمی خوئی ره می فرماید:« و كيف كان، فاستند في ذلك إلى صحيحة زرارة، قال: قلت لأبي جعفر عليه السلام: رجل قتل في الحرم «قال: عليه دية و ثلث» الحديث»[2]

می فرماید فتوای این قائلین به الحاق مستند به صحیحه زراره است؛ که آن صحیحه را شیخ حر عاملی در وسائل الشیعه در باب« باب أن من قتل في الاشهر الحرم فعليه دية وثلث وصوم شهرين متتابعين من أشهر الحرم» آورده؛ البته عنوان باب نشان از تردید خود شیخ حر در الحاق حرم به این حکم است.

متن روایت:« وبإسناده عن ابن أبي عمير ، عن أبان بن عثمان ، عن زرارة ، قال : قلت لأبي جعفر عليه‌السلام : رجل قتل في الحرم؟ قال : عليه دية وثلث ، ويصوم شهرين متتابعين من أشهر الحرم.»[3]

این روایت را شیخ حر عاملی ره از تهذیب نقل نموده؛ طریق شیخ طوسی به ابن ابی عمیر طریق صحیحی است؛ پس این روایت از لحاظ سند مشکلی ندارد و آیت الله العظمی خوئی ره هم از این روایت به صحیحه تعبیر نمودند.«محمد بن ابی عمیر متوفای ۲۱۷» و «شیخ طوسی متوفای ۴۶۰» هستند، فاصله بین آنها ۲۴۳ سال است؛ و طبق نظر مرحوم آیت الله بروجردی که هر طبقه را سی سال می داند،فاصله بین آنها هشت طبقه می شود، که تمام این طبقات شیعه و ثقه هستند.

در عظمت «محمد بن ابی عمیر» می توان به نظر «جاحظ متوفای ۲۷۵» که فردی عثمانی و عاشق اموی ها بود، اشاره نمود که در مورد ابن ابی عمیر می گوید:« وكان وجها من وجوه الرافضة » ؛ و نجاشی در مورد او می گوید:« فلهذا أصحابنا يسكنون إلى مراسيله»[4] امام خمینی ره مرسلات هیچکس را قبول ندارند الا مرسلات ابن ابی عمیر؛ لذا برخی ازعلما قائلند او از هرکس روایت کند ثقه است، و هرکس از او روایت کند نیز ثقه است.