موضوع: دیه مغلظه/بررسی روایات دال بر تغلیظ دیه قتل در ماه‌های حرام3/بررسی صحیحه کلیب اسدی ۲

محمد ابن عیسی ابن عبید یقطینی(بخش دوم)

گذشت که این راوی از روات بحث بر انگیز است و اولین کسی که در او طعنه زد حسن ابن ولید قمی بود که حتی شاگرد شیفته او شیخ صدوق این رای استاد را نپذیرفته.

حال باید دید که با این توضیحات محمد ابن عیسی ابن عبید یقطینی ثقه است یا خیر؟

«علامه حلی» و من تبع روایات او را رد کرده اند اما «محقق اردبیلی ره» در کتاب «مجمع الفائدة و البرهان» در مورد او می‌گوید: و فيه بحث اما به تدریج علامه حلی هم می‌گوید نمی‌توان از کنار محمد ابن عیسی ابن عبید یقطینی به راحتی گذشت.

علی ای حال «ما اين رای محمد ابن حسن ابن ولید را نمی پذیریم»،محمد ابن عیسی پنجاه و هفت روايت از یونس دارد، و اگر قائل به این نظر شویم پنجاه و هفت روايت را کنار گذاشتیم .رد کردن یک راوی به این سادگی نیست مثلا اگر روایات کلینی از محمد ابن اسماعیل نیشابوری را کنار بگذاریم قریب به پانصد روايت را ضعيف دانسته اییم.

عبارت نجاشی را هم در تجلیل ایشان گفتیم که: «رأيت أصحابنا يذكرون هذا القول، و يقولون: من مثل أبي جعفر محمد بن عيسى، سكن بغداد.»

و درادامه میفرماید: «قال أبو عمرو الكشي: نصر بن صباح يقول: إن محمد بن عيسى بن عبيد بن يقطين أصغر في السن أن يروي عن ابن محبوب.[1] » یعنی محمد ابن عیسی از لحاظ سن کوچک تر از آن است که از ابن محبوب[2] روايت کند.

و در ادامه : «قال أبو عمرو: قال القتيبي: كان الفضل بن شاذان رحمه الله يحب العبيدي، و يثني عليه، و يمدحه و يميل إليه و يقول: ليس في أقرانه مثله، و يحسبك هذا الثناء من الفضل رحمه الله.[3] »

ابو عمر[4] از محمد ابن قتیبه النیشابوری[5] نقل میکند که فضل ابن شاذان ره[6] عبیدی[7] ، یعنی محمد ابن عیسی ابن عبید را دوست داشت و مدح او را میگفت ، به او تمایل داشت و می‌گفت در أقرانش[8] نظیر نداشت و این مدح و ثنا از فضل ابن شاذان در فضل او کافی است؛ وقتی چون فضل ابن شاذان کسی را مدح و توثیق در وثاقت او کفایت میکند .

و در ادامه کتاب‌های او را ذکر می‌کند.

اما باز شیخ طوسی در مورد محمد ابن عیسی میگوید: «و قال الشيخ : محمد بن عيسى بن عبيد اليقطيني: ضعيف، استثناه أبو جعفر محمد بن علي بن بابويه عن رجال نوادر الحكمة، و قال: لا أروي ما أقول: هذا متحد مع من بعده.[9] »

شیخ طوسی تصریح می‌کند که محمد ابن عیسی ضعيف است و دلیل آن را هم استثناء شیخ صدوق از روات کتاب رجال نوادر الحکمه[10] ذکر می‌کند.

پس دیدیم که تا اینجا برخی از علماء رجال محمد ابن عیسی ابن عبید را توثیق کردند و برخی تضعیف؛و اینجا محل بحث است که یک رجالی تضعيف و یک رجالی توثیق کرده .

و دیگر اینکه عبارت شیخ طوسی و نجاشی متفاوت است در عبارت نجاشی شیخ صدوق قول استادش در باره محمد ابن عیسی را رد می‌کند و در مطلب استاد تردید می‌کند، ولی در عبارت شیخ طوسی مستقیم از قول شیخ صدوق محمد ابن عیسی را تضعیف می‌کند.