[1] بحثی در عنوان مشترک و روش های تشخیص راوی:روایتی را که در سلسلهٔ آن یک یا چند راوی با عنوان مشترک وجود دارد، حدیث مشترک میگویند . تأکید میشود نباید گفت راوی مشترک چون راوی مشترک نیست بلکه عنوان راوی مشترک است. در علم درایة به چنین حدیثی الموتَلَف میگویند، و فن المؤتَلَف و المختَلَف یعنی فن شناخت و تشخیص عناوین مشترک. کتاب «الموتلف و المختلف» نوشته «علی ابن عمر دارقطنی» در همین موضوع نگاشته شده، همچنین کتاب «تهذیب الكمال في أسماء الرجال» اثر عالم شافعی «جمال الدین ابوالحجاج یوسف ِمزی 654-743 » در همین فن نگاشته شده، واین کتاب ها فقط طبقات رجال و اساتید و شاگردان را بیان مینماید؛ اصل فن رجال همین شناخت طبقات و شناخت اساتید و شاگردان است. «آیت الله العظمی بروجردی ره» در طبقه شناسی بسیار خبره بود.همچون جَریر و ُجریر یا محمد ابن قیس یا احمد ابن محمد که هرکدام عنوان واحد برای چندین راوی است . مرحوم شهید ثانی میگوید اگر روات تحت این عنوان مشترک یا مؤتلف همه ثقه باشند که بحثی نیست و اگر همه آنها هم ضعیف باشند که باز هم مسئله ایی نیست، مسئله آنجاست که برخی ضعیف و برخی ثقه باشند. مثال: «محمد ابن قیس» را تا زمان محقق اردبیلی ضعیف می شماردند، چون این عنوان مشترک بین ثقه و غیر ثقه بوده؛و علامه حلی در کتاب «مختَلف الشیعه» نوعا روایات او را رد میکند، اما «محقق اردبیلی ره» دست به ابتکاری می زند و میگوید در مورد «محمد ابن قیس» «نجاشی» جمله ایی دارد که نوعا توجه نشده او میگوید اگر عاصم ابن حمید و عبدالله ابن مسکان از محمد ابن قیس روایت کنند او «محمد ابن قیس بجلی» است و ثقه است، لذا از دوره محقق اردبیلی ره محمد ابن قیس با توضیح فوق را ثقه میدانند، یا «احمد ابن محمد» که یک عنوان برای پنج راوی است، که یا در طبقه قبل از شیخ مفید و شیخ طوسی یا بعد از آن دو و یا در آخر سند است که بزنطی و صاحب الرضا علیه السالم است «برای توضیح بیشتر به جلسه چهارم همین سلسه دروس مراجعه شود».حال اگر تشخیص دادیم که مطلوب است ولی اگر تشخیص هم ندادیم باز مشکلی نیست چون مرحوم شهید میفرماید: «کلهم ثقات».البته آیت الله خوئی در مورد این عنوان (احمد ابن محمد) میگوید: «فتحصل أن الرجل مجهول» !!! چون ایشان به دنبال کلمه «ثقة» است؛ و در مورد دو تن از آنها ثقة نیامده.اما شهید گفته اینها مشایخ اجازه و بی نیاز از تزکیه هستند کسی که استاد نجاشی یا کلینی یا طوسی است نیازی به توثیق ندارد. پنج اصطلاح درعلم رجال موجود است: اول:«راوی» مثل صفوان جمال که شتر دار و کرایه چی بوده فقط گاهی روایت میکند از معصوم علیه السلام دوم: «محدث» که به عنوان نقل حدیث و راوی شناخته شده بوده سوم: «شیخ اجازه» که هم نقل حدیث داشته و هم تربیت شاگرد و هم به شاگردش اجازه می داده. .چهارم و پنجم: که بیشتر مربوط به اهل سنت است «حافظ» یعنی کسی که صد هزار حدیث را با سند از حفظ دارد مثل بخاری که این لقب دارد و بعد از آن «حاکم» است که بیش از یکصد و بیست هزار حدیث با سند در حافظه دارد مثل حاکم نیشابوری؛ و درنهایت اصطلاح «امیرالمؤمنین فی الحدیث» که مخصوص ابن حجر عسقالنی است. نقل است که:بزرگ مرد فقاهت مرحوم آیت الله بروجردی را در بدو ورود ایشان به قم با جزوه ایی که روات و اسناد آن را به هم ریخته بودند آزمودند و ایشان با مهارت هر چه تمام تر همه را مرتب و به قاعده تنظیم نمودند. جهت شناسایی عناوین مشترک در سلسله سند دو روش وجود دارد: روش اول:از طریق شناخت طبقات، یعنی راوی قبل و بعد (یعنی استاد و شاگرد) را بررسی کنیم. روش دوم:مقایسه و مقارنه اسناد مثل اینکه در سندی عنوان محمد ابن عیسی با قرینه ایی مثل «ابن عبید» یا «یقطینی» که خود قرینه ایی برای تشخیص راوی.

[2] معجم رجال الحديث نویسنده مؤسسة الخوئي الإسلامية الخوئي، السيد أبوالقاسم. ج۱۸ ص۱۱۶

[3] همان.

[4] همان.

[5] معجم رجال الحديث نویسنده مؤسسة الخوئي الإسلامية الخوئي، السيد أبوالقاسم. ج۱۸ ص۱۱۹

[6] ابوجعفرون الثلاثه که شیخ طوسی شیخ کلینی و شیخ صدوق هستند؛ البته این جمع بستن خالف قاعده است.

[7] محمد ابن حسن ابن ولید چند خصوصیت دارد:اول فقیه دوم محدث سوم اهل جرح و تعدیل است یعنی نقد روات چهارم اهل فهرستات است یعنی چهار بزرگی که قبل از شیخ نجاشی که کتب اصحاب ما را فهرست کرده اند در مقابل کتب الرجال است که اصحاب ائمه را فهرست میکنند و از قرن پنجم به بعد هم علم رجال به معنای امروزی به وجود آمد که فقها را جرح و تعدیل میکنند.

[8] معجم رجال الحديث نویسنده مؤسسة الخوئي الإسلامية الخوئي، السيد أبوالقاسم. ج۱۸ ص۱۱۹

[9] همان.

[10] من از شدت ارادت به آیت الله العظمی بروجردی ره این عبارت را در مورد ایشان میگویم و من مثل آیت الله بروجردی چقدر این مرد فقیه بر مصادر و منابع و بروز اهل سنت مسلط بود.