مراجعه 61 و مراجعه 62

موضوع: مراجعه 61 و مراجعه 62

مراجعه 62، بیان 40 روایت دال بر امامت در منابع شیعه

در مراجعه 61 شیخ سلیم بشری از امام شرف الدین می خواهد که ایشان روایات متواتری که درباره امامت امیرالمومنین (ع) در منابع شیعه آمده است را بیان کند. امام شرف الدین در مراجعه 62 به ذکر 40 روایت در این باره می پردازند.

چند نکته آماری درباره روایات مراجعه 62

1. از نظر منبع ، 16 حدیث از کتاب «اکمال الدین» شیخ صدوق، و 18 روایت از امالی شیخ صدوق و 4 روایت از کتاب «النصوص علی الائمه» از شیخ صدوق و 4 روایت از امالی شیخ طوسی بیان شده است.

2. این روایت تعدادی امامت امیرالمومنین (ع) را بیان می کند و دسته دیگری مربوط به امامت ائمه دیگر (ع) است.

3. در این روایات از لفظ امام، خلیفه، امیر و امیرالمؤمنین استفاده شده است.

4. دسته ای از این روایات زمان امامت را بعد از پیامبر (ص) و برخی زمان امامت را به صورت مطلق بیان کرده و برخی زمان آن را مربوط به حیات پیامبر (ص) و بعد از ایشان ذکر کرده است.

برخی از این احادیث چنین است:

«1- أخرج الصدوق محمد بن علي بن الحسين بن موسى بن بابويه القمي في كتابه- إكمال الدين و إتمام النعمة- بالإسناد إلى عبد الرحمن بن سمرة من حديث عن رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، جاء فيه: «يا ابن سمرة إذا اختلفت الأهواء، و تفرّقت الآراء، فعليك بعلي بن أبي طالب، فإنه إمام أمتي و خليفتي عليهم من بعدي».

3- أخرج الصدوق في الإكمال أيضا بسنده إلى الإمام الصادق عن أبيه عن آبائه عليهم السّلام أن رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قال: حدّثني جبرائيل عن ربّ العزة جلّ جلاله، أنه قال: من علم أن لا إله إلّا أنا وحدي، و أن محمدا عبدي و رسولي، و أن علي بن أبي طالب خليفتي، و أن الأئمة من ولده حججي، أدخلته الجنّة برحمتي ... الحديث‌.

5- أخرج الصدوق في الإكمال أيضا بالإسناد إلى الأصبغ بن نباتة، قال:

خرج علينا أمير المؤمنين علي بن أبي طالب ذات يوم، و يده في يد ابنه الحسن، و هو يقول: خرج علينا رسول اللّه ذات يوم، و يده في يدي هكذا، و هو يقول: خير الخلق بعدي و سيدهم أخي هذا، و هو إمام كل مسلم، و أمير كل مؤمن بعد وفاتي ... الحديث‌

7- أخرج الصدوق في الإكمال أيضا بسنده إلى الإمام الرضا عن أبيه عن آبائه مرفوعا إلى رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم من حديث قال فيه: «أنا و علي أبوا هذه الأمة، من عرفنا فقد عرف اللّه، و من أنكرنا فقد أنكر اللّه عزّ و جلّ، و من علي سبطا أمتي و سيدا شباب أهل الجنة الحسن و الحسين، و من ولد الحسين تسعة طاعتهم طاعتي، و معصيتهم معصيتي، تاسعهم قائمهم و مهديهم‌.

39- أخرج الصدوق في كتاب النصوص على الأئمة أيضا بسنده إلى علي قال: قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: يا علي أنت الوصي على الأموات من أهل بيتي، و الخليفة على الأحياء من أمتي ... الحديث‌».[1]

احادیث دال بر امامت در منابع دیگر شیعه

مرحوم کلینی در «اصول کافی»، جلد اول، دو باب را در این باره آورده است. باب اول با عنوان «الاشاره و النص علی امیرالمومنین (ع)» است که در آن 9 روایت آورده است. باب دیگر با عنوان «ما نص الله و رسوله علی الائمه واحد بعد واحد» و در آن 7 روایت آورده است. روایت اول درباره سوال ابوبصیر از امام صادق (ع) درباره آیه «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم ...» است. امام در این روایت چند دلیل بر امامت امیرالمومنین (ع) بیان فرموده اند. «عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ‌«2» فَقَالَ نَزَلَتْ فِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ ع فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ فَمَا لَهُ لَمْ يُسَمِّ عَلِيّاً وَ أَهْلَ بَيْتِهِ ع فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ فَقَالَ قُولُوا لَهُمْ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص نَزَلَتْ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَ لَمْ يُسَمِّ اللَّهُ‌ هُمْ ثَلَاثاً وَ لَا أَرْبَعاً حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَتْ عَلَيْهِ الزَّكَاةُ وَ لَمْ يُسَمِّ لَهُمْ مِنْ كُلِّ أَرْبَعِينَ دِرْهَماً دِرْهَمٌ حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَ الْحَجُّ فَلَمْ يَقُلْ لَهُمْ طُوفُوا أُسْبُوعاً حَتَّى كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص هُوَ الَّذِي فَسَّرَ ذَلِكَ لَهُمْ وَ نَزَلَتْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ وَ نَزَلَتْ فِي عَلِيٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِي عَلِيٍّ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاه ...‌». [2]

منبع دیگر «کفایه الاثر فی النص علی الائمه اثنی عشر»، از علی بن محمد خزار قمی است. ایشان دو دسته روایات بر اثبات امام آورده اند: دسته ای از صحابه نقل شده است که 124 روایت در آن آمده و دسته ای روایات نبوی (ص) است که 57 روایت است. ایشان 4 روایت هم از زید بن حسین نقل کرده که در مجموع 185 روایت می شود.

ابومریم اعظمی اشکالاتی در این باره وارد کرده است که انشاء الله در جلسه آینده بیان می شود.