موضوع: مکاسب محرمه/ مسأله هجدهم/ الکذب/ مقام اول حرمت کذب

مسئله ای که وارد بحثش می شویم، حرمت کذب است.

کذب از جهت حکم تکلیفی، بدون تردید حرام است.

ابتدا از جهت حکم بررسی می کنیم. چه اینکه فقها نوعا متعرض مسئله کذب که شده اند ابتدائا حکم کذب را بحث کرده اند. در مقام دوم از تعریف کذب بحث می کنیم.

اینکه اول از جنبه حکمی وارد بحث می شود دو جنبه دارد: 1- کار فقیه بیان حکم شرعی برای موضوعات خارجیه است 2- پیروی از فقهای سلف

اشکال: ما در مکاسب محرمه حرف می زنیم. کسب های حرام را بیان می کنیم تا می رسیم به کذب. این کذب از اموری است که اکتساب به آن نادر است. حالا که نادر است چطور اینجا درمورد آن بحث کرده اند؟

جواب: در کلمه ی مکاسب معنای عام آن را در نظر بگیریم. یعنی تمام افعالی که از انسان سر می زند. در این صورت کذب را هم شامل می شود. یا اینکه بگوییم بحث از کذب در اینجا ترداً للباب است.

لکن آنچه به نظر می رسد این است که همین کذب وسیله کسب شخص قرار بگیرد. در دوران ما، مصادیق بسیاری دارد.

مقام اول: حکم کذب

شیخ انصاری در مکاسب می فرماید: کذب حرام است و دلیل بر حرمت: 1- ضرورت عقول و ادیان: امر ضروری و بدیهی است که عقول مردم حکم به قبح کذب می کنند و ادیان الهی مثل نصاری و یهود نیز آن را قبیح می دانند.

2- ادله اربعه: کتاب و سنت و اجماع و عقل:

آیات:

﴿إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ﴾[1]

جز اين نيست كه دروغ را تنها كسانى مى‌سازند كه آيات خدا را باور ندارند و آنان خود دروغگويانند، (نه پيامبرى كه با تمام وجود به خدا ايمان دارد)

شیخ انصاری با این آیه استدلال بر کبیره بودن کذب می کند

استدلال: خداوند کاذب به آیات خدا را کافر اعلام کرده است. کفر از کبائر است.

خدشه به استدلال: این آیه موردش مطلق کذب نیست. بلکه مستفاد از آیه شریفه با ملاحظه قبل و بعدش، چنین برداشت می شود که کذب و افترا به خدا، مطابق است با عدم ایمان به خدا. و بحث ما در مورد مطلق کذب است. آیه اخص از مدعاست.

ادامه بحث در جلسه آینده بحث می شود.