اقوال درخصوص خوراک به عنوان نفقه/ نفقات /نکاح

موضوع: نکاح / نفقات / اقوال درخصوص خوراک به عنوان نفقه

در ادامه بحث به نقل بقيه اقوال در خصوص کميت و کيفيت خورشتی که به عنوان نفقه به زوجه داده می‌شود، می‌پردازيم.

علامه از ابن جنيد اين گونه نقل می‌کند: «ابن الجنيد لم يقدّر، بل قال: وحقّ‌ المرأة على زوجها ما يسدّ جوعتها ويستر عورتها. هذا في الإقتار، والمتوسّط أن يكون يطعمها اللحم في كلّ‌ ثلاثة أيّام.»[1]

اما خود علامه در قواعد فرموده است: «الثاني: الأدم. ويجب فيه غالب أدم البلد جنساً وقدراً... وعليه في الأُسبوع اللحم. ولو كانت عادتها دوام اللحم وجب.»[2]

کاشف اللثام در توضيح ذيل کلام علامه فرموده است: «ولو كان عادتها ـ أي عادة أمثالها ـ دوام أكل اللحم، وجب مع القدرة، للدخول في ظاهر الرزق والمعروف حينئذٍ. وكذا لو اعتادته هي مع التضرّر بتركه، وإن لم يكن الضرر إلا بمخالفة العادة.»[3]

ظاهر از کلام علامه و کاشف اللثام اين است که عادت امثال زوجه را در اين جا ملاک قرار داده‌اند. بنابر اين شايد مراد ايشان از قوت غالب اهل بلد نيز همين مطلب باشد.

البته کاشف اللثام عادت شخصی زوجه را نيز در نفقه وی مؤثر می‌داند منوط بر اين که در ترک آن ضرری متوجه زوجه شود. ظاهر اين مطلب اين است که حکم مذکور مبتنی بر قاعده لا ضرر است، در حالی که قاعده لا ضرر سبب توجه تکليف به کسی نمی‌شود.

صاحب جواهر نيز می‌فرمايد: «الأولى منه الرجوع فيه إلى العرف في أمثال الامرأة.

ويمكن إرادة الجميع ذلك، فلا يكون خلافاً، كما أنّك قد عرفت المراد في صحيح الشهاب السابق.

بل هو المرجع في جنسه أيضاً وكونه من الضأن وغيره، وفي قدره...

وحينئذٍ لو كان عادة أمثالها دوام أكل اللحم وجب، لأنّه هو المعاشرة بالمعروف في رزقهنّ... وإن کان لا يخلو من نظر.

كما أنّه لا يخلو وجوب التنباك والترياق والقهوة لها ـ إذا كان عادة لأمثالها أو لها خاصّة، ولو مع التضرّر بتركه ـ من نظر أيضاً.»[4]

اما حق اين است که در اين مورد نيز آنچه که ملاک است، اين است که نکاح سبب نشود که معيشت زوجه تنزّل پيدا کند، همان گونه که اگر شأن زوجه به سبب نکاح با زوجی که دارای تمکّن است ترقّی پيدا کرد، بايد اين مطلب نيز در مقدار و نوع نفقه لحاظ گردد.

بنابر اين اشکالی در اين نيست که عادت امثال زن برای تعيين مقدار و کمّيّت خورشت يا هر چيزی که مورد استفاده زوجه واقع می‌شود، بايد مراعات گردد.

اما چنانچه عادت امثال زوجه اين باشد که از خورشت يا وسيله‌ای خاص استفاده کنند يا مقدار خاصی از آن را استفاده نمايند ولی زوجه قبل از ازدواج، از آن استفاده نمی‌کرده يا اين که کمتر از آن را استفاده می‌کرده است و يا اين که از چيزی استفاده می‌کرده که امثال وی از آن استفاده نمی‌کنند و يا بيش از آنچه که امثال وی از وسيله يا خورشتی استفاده می‌کنند، از آن استفاده می‌کرده است، آيا ملاک در نفقه زوجه بر عادت امثال وی خواهد بود يا بر عادت خود وی قبل از ازدواج؟

اين مسأله را جلسه آينده مورد بررسی قرار خواهيم داد ان شاء الله.