امکان اخذ اجرت بر حضانت/ احکام حضانت/احکام اولاد

موضوع: احکام اولاد/ احکام حضانت/ امکان اخذ اجرت بر حضانت

مقام پنجم: امکان اخذ اجرت بر حضانت

در خصوص امکان اخذ اجرت بر حضانت، اکثر اصحاب مطلبی ذکر نکرده‌اند.

اما شهيد ثانی در مسالك می‌فرمايد: «لها الأُجرة على الرضاع ـ على ما فصّل ـ دون الحضانة. نعم، لو احتاج الطفل إلى نفقة زائدة على الرضاع والحضانة، فهي على الأب الموسر أو مال الولد إن كان له مال كأُجرة الرضاع؛ ومنها: ثمن الصابون لغسل ثيابه وخرقه، دون نفس الفعل، فإنّه على الأُمّ، لأنّه من متعلّقات الحضانة. وكذا القول في غيرها ممّن تثبت له الحضانة.»[1]

اما سابقاً از صاحب جواهر گذشت که در اين مدعا اشکال گرفته و می‌فرمايند: در ادله مطلبی که دلالت کند بر اين که بر مادر واجب است که حضانت فرزند را بدون اخذ اجرت تقبّل نمايد، وجود ندارد.[2]

آيت الله خوئی نيز در اين خصوص فرموده‌اند: «مسألة ١٣٩٥: الظاهر أنّ الأُمّ تستحقّ الأُجرة على الحضانة إلا إذا كانت متبرّعة بها أو وجد متبرّع بالحضانة.»[3]

اما در خصوص حق پدر برای دريافت اجرت برای حضانت فرزند، چيزی نفرموده‌اند.

آنچه که می‌توان در اين خصوص بيان کرد اين است که حق پدر يا مادر برای حضانت فرزند، حقّی است که از جانب شارع امتناناً به آنان داده شده است و حقوق امتنانی در موردی که سبب اضرار به غير گردند، منتفی خواهند شد.

در نتيجه اگر مطالبه اجرت برای رضاع سبب ايراد ضرر مالی به فرزند يا به پدر او شود ـ مثل اين که فرد ديگری ولو پدر فرزند وجود داشته باشد که بتواند سرپرستی او را بر عهده بگيرد و اجرت کمتری از مادر برای اين عمل مطالبه کند و يا اين که بلا عوض از کودک مراقبت نمايد ـ نمی‌توان با تمسّک به اطلاق ادله قائل به بقاء حق حضانت مادر شد.

البته چنانچه سرپرستی کودک توسط مادر يا پدر، به مصلحت او باشد به نحوی که اگر فرد ديگری اين سرپرستی را بر عهده بگيرد، مصلحت کودک به مانند موردی که پدر يا مادر سرپرستی او را بر عهده بگيرند، تأمين نگردد، در اين صورت بعيد نيست گفته شود که پدر يا مادر استحقاق اجرت برای حضانت فرزند را دارا می‌باشند، مگر اين که مبلغی که توسط پدر يا مادر برای حضانت مطالبه می‌شود به قدری زياد باشد که حتی در فرض مذکور نيز سبب اجحاف و اضرار به فرزند محسوب گردد.