موضوع: كتاب الطهارة/ النجاسات/ غیر الاثنی عشریة

خلاصه‌ی مباحث گذشته

بحث درباره‌ی حکم فرق مخالف شیعه‌ی اثناعشریه بود، اعم از اینکه از فرق شیعه باشند یا از عامه و غیرشیعه باشند.

مشهور علماء قائل به طهارت فرق مذکور هستند. اما در مقابل نظر مشهور، بعضی از متقدمین فقهاء همچون سید مرتضی، قائل به کفر و نجاست اهل خلاف و همچنین سایر فرق شیعه‌ی غیراثناعشریه شده‌اند. قائلین به نجاست سه استدلال بیان کرده‌اند:

اول: در روایات زیادی وارد شده که مخالف ائمه (علیهم‌السلام) کافر است.

در پاسخ گفته شد که مراد از کفر در روایات مذکور، کفر باطنی و واقعی است، نه کافر ظاهری؛ یا آن که مقصود از آن، کفر در مقابل ایمان است، نه کفر در مقابل اسلام.

دوم: روایاتی که بیان می‌کرد مخالف اهل بیت (علیهم‌السلام)، ناصبی است و ناصبی نیز نجس و کافر است.

در پاسخ به این استدلال بیان شد که این روایات برای حکم به نجاست و کفر جمیع اهل خلاف کافی نیستند، چرا که بسیاری از مخالفین، نه تنها ناصبی نیستند، بلکه محب اهل بیت (علیهم‌السلام) نیز هستند.

سوم: اهل خلاف منکر یکی از ضروریات دین هستند و منکر ضروری کافر و نجس است. ولایت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) توسط پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بیان شده و به پذیرش و متابعت آن امر کرده است. پس اگر کسی منکر ولایت شد، چون منکر ضروری است، کافر و نجس خواهد بود.

در جواب گفته شد که این کلام نسبت به کسانی صحیح است که از روی علم منکر ولایت هستند، اما نسبت به جمیع عامه چنین استدلالی صحیح نیست. همچنین ولایتی که جزء ضروری دین و اسلام است، ولایت به معنای حب است، اما ولایت به معنای خلافت را نمی‌توان ضروری دین دانست، چرا که بیان شد که ضروری امری است که مورد اتفاق جمیع اهل اسلام باشد، در حالی که مسأله‌ی خلافت مورد اختلاف مسلمانان واقع شده است. به علاوه نپذیرفتن ولایت به معنای پذیرش خلافت توسط عامه، مستند به وجود شبهه برای آن‌هاست و پیش‌تر بیان شد که چنین انکاری منجر به کفر نمی‌شود.

در نتیجه، اگر انکار ضروری مستلزم انکار نبوت باشد، منجر به کفر و نجاست است، اما انکار ولایت به معنای خلافت چنین استلزامی ندارد، چون ولایت به معنای پذیرش خلافت از ضروریات در نزد جمیع مسلمین نیست.

در کنار همه‌ی پاسخ‌های گذشته، این مسأله نیز مورد توجه است که سیره‌ی قطعیه‌ی جاریه در زمان اهل بیت (علیهم‌اسلام) دال بر طهارت اهل خلاف است.

طهارت سایر فرق شیعه

با توضیحاتی که بیان شد، سایر فرق شیعه‌ی غیراثناعشریه نظیر زیدیه، فطحیه، واقفیه، اسماعیلیه و امثال آن‌ها نیز طاهر و مسلمان هستند، زیرا این فرق منکر ولایت اهل بیت (علیهم‌السلام) نیستند، بلکه تنها ولایت بعضی از ائمه (علیهم‌السلام) را قبول ندارند؛ اهل عامه که اصلاً ولایت امیرالمؤمنین و جمیع ائمه (علیهم‌السلام) را نپذیرفتند، محکوم به اسلام و طهارت هستند، بنابراین درباره‌ی این فرق به طریق اولی حکم اسلام و طهارت جاری خواهد بود.