موضوع: فقه پزشکی/ اتانازی/ ضرورت و اقوال در مورد حکم اتانازی

گزارشی از اتانازی در کشورهای اروپایی و غیرآن بیان کردیم. برخی از کشورها اتانازی را تصویب کرده‌اند؛ مثلاً هلند اولین کشوری است که نه تنها اتانازی غیرفعال بلکه اتانازی فعال را تصویب کرده است. این کشور با 24 ماده در 28 نوامبر سال 2000 میلادی اتانازی را مورد تصویب قرار داد. البته شرایطی هم برای اتانازی در نظر گرفته شده است؛ کمیته‌ای با حضور یک حقوق‌دان، یک پزشک و یک اخلاق‌دان (که یا فیلسوف و یا استاد اخلاق است) شکل گرفته که این کمیته درخواست بیمار در مورد اتانازی را بررسی می‌کنند. این قانون در هلند مخصوص سالمندان نیست بلکه حتی اگر فردی 16 ساله هم باشد می‌تواند برای خود درخواست اتانازی کند. کشور بلژیک دومین کشوری است که اتانازی فعال را در 28 ماه مِی سال 2002 تویب کرد. البته در این مصوّبه آمده که اتانازی یعنی پایان دادن عمدی به زندگی شخصی توسط پزشک که بر مبنای درخواست خود بیمار می‌باشد. همچنین شرایطی را هم برای اتانازی بیان کرده که یکی از شرایط درخواست مکرّر بیمار است تا نشان دهد که تلقین و فشار دیگران موجب درخواست اتانازی توسط این فرد نشده باشد.

مجلس کشور لوکزامبورگ هم با 31 رأی مثبت در مقابل 21 رأی منفی اتانازی فعال را تصویب کرده است. برخی از ایالت‌های آمریکا هم این اتانازی را تصویب کردند که بعد از چند بار انتخابات این قانون تصویب شد. مهم ترین ایالت، ایالت واشنگتن است که اتانازی فعال را مصوب کرده با این شرایط که بیمار باید اواخر عمر خود درخواست اتانازی دهد و حداکثر 6 ماه دیگر زنده نباشد.

کشورهای دیگری هم وجود دارند که اتانازی را مصوب کرده‌اند ولی ما به جهت اختصار به همین مقدار بسنده می‌کنیم. بنابراین اتانازی در دنیا مورد پذیرش واقع شده و یک بحث بسیار مهم است.

گستره اتانازی

حال می‌خواهیم ببینیم اتانازی چه گستره‌ای از مردم را شامل می شود؟ برخی فکر می‌کنند اتانازی فقط مربوط به سالمندان زمین‌گیر است. اما این طور نیست. انواع افرادی را ذکر می‌کنیم که داخل در این اتانازی هستند: 1. بیماران لاعلاج. 2. بیماران روانی. 3. بیماران روانی که هشیار نیستند و مجنون هستند. 4. مبتلای به مرگ مغزی (که این قسم مورد توجه است). 5. سالمندان زمین‌گیر که درخواست اتانازی می‌کنند. 6. شخصی که جزء موارد بیان شده قبلی نیست بلکه دچار افسردگی شدید شده و درخواست اتانازی می‌کند. 7. شخصی که زندگی را پوچ و بیهوده می‌پندارد.

ممکن است گاهی اتانازی اجباری باشد و اصلاً درخواستی از طرف بیمار صورت نگرفته که در جلسات قبل بیان کردیم. مثل کشور آلمان در زمان هیتلر که اتانازی را به شکل اجباری انجام می‌دادند.

اقوال در حکم اتانازی (از نظر ثبوتی)

یعنی اقوال در این رابطه را بیان می‌کنیم چه قائل داشته باشد و چه قائل نداشته باشد:

1. حرمت اتانازی مطلقاً: مراد از مطلقاً یعنی تمامی اقسام اتانازی را شامل می‌شود؛ که برخی قائل به این قول هستند.

2. جواز اتانازی مطلقاً: برخی هم بر این قول قائل‌اند.

3. تفصیل بین اقسام اتانازی به لحاظ مبتلا به بیماری؛ ممکن است کسی قائل شود کسی که بیماری او لاعلاج است و شدت بیماری به قدری زیاد است که غیر قابل تحمل است اینجا اتانازی مطلقاً جایز است ولی بیماری که بیماری‌اش لاعلاج و یا طولانی نیست و درد شدیدی هم ندارد در مورد این شخص اتانازی جایز نیست؛ یا مثلاً در کسی که اصلاً بیمار نیست بلکه دچار افسردگی است جایز است.

4. تفصیل بین اقسام اتانازی به لحاظ کیفیت قتل: اتانازی فعال است یا غیر فعال. ممکن است کسی قائل شود که اتانازی فعال حرام است ولی اتانازی غیر فعال جایز است. از برخی کلمات بعضی از افراد این مطلب بر می‌آید.

امروزه به لحاظ اینکه علم پزشکی پیشرفت کرده و بیماری های سخت گذشته قابل درمان است و مسائل حقوقی هم پیشرفت داشته بحث پیرامون اتانازی مهم می‌باشد.

تا اینجا ما تعریف اتانازی، فرق اتانازی با خودکشی، اقسام اتانازی، پیشینه اتانازی، انواع افراد مبتلا به اتانازی، مصوبات اتانازی در کشورهای متفاوت و ضرورت بحث از اتانازی را بیان کردیم.

سعی می‌کنیم بحث وافی و کاملی در مورد اقوال و نظرات ادیان مختلف و بحث حقوقی در این مورد را مطرح کنیم. اصل بحث ما در رابطه با نظر اسلام و به ویژه علمای شیعه در رابطه با اتانازی می‌باشد و اینکه از نظر مکتب تشیع اقسام اتانازی چه حکمی دارد؟