انواع استعمال لفظ در غیر ما وضع له/الوضع /المقدمة

موضوع: المقدمة/الوضع /انواع استعمال لفظ در غیر ما وضع له

استعمال لفظ در ما وضع له و غیر ماوضع له

انواع استعمال لفظ در معنی

استعمال لفظ در معنای حقیقی : استعمال لفظ در موضوع له است.

استعمال لفظ در معنای مجازی :

استعمال لفظ در معنایی که مناسبت با معنای موضوع له دارد. مثل «اسد» که برای حیوان مفترس وضع شده در رجل شجاع اسستعمال کنید. یا انسان هوشمند با استعداد را بگویید« ابو علی سینا» است.انسان شجاع را اسد و انسان مکار را روباه گویند.

استعمال غلطاً در یک معنی:

استعمال لفظی است در غیر ماوضع له که هیچ تناسب، قرینه و علاقه ای وجود ندارد. مثل استعمال لفظ انسان برای یک شی ای.

استعمال لفظ در لفظ

آیا تحت استعمال حقیقی است یا مجازی؟ اگر در جدول استعمال مجازی قرار می گیرد بحثی مطرح می شود که اذن و ترخیص می خواهد یا نمی خواهد؟اسماء در استعمال لفظ در لفظ باید در مقام عمل استعمال حقیقی است یا مجازی؟ اگر مجازی است معیار و ضابطه طبع است یا اذن واضع است؟ مشهور می گویند اذن واضع است ولی مرحوم صاحب کفایه می گویند معیار ذوق سلیم است.

بحث دیگر مطرح می شود که اسم این وضع، وضع شخصی است یا نوعی؟ که قهراً بحث دیگری پیش می آید که باید تصوری از وضع شخصی یا نوعی را داشته باشیم. چون در مقام جواب باید مبادی تصوری و تصدیقی را در مقام جواب قبل از جواب دادن مشخص کنید. اثبات محمول برای موضوع در مرحله بعدی نیاز به ادله دارد.مرحوم آخوند می گویند مجازی است و معیار طبع انسان است.

وضع شخصی مثل وضع در اعلام و اسماءاجناس: زید، عمرو، شجر، انسان ، درخت و...

وضع در شخصی که لفظ دارای مواد( حروف) وهیات(ترکیب حروف) و چون هردو باهم برای یک معنی وضع می شوند، وضع شخصی می گویند.

اما گاهی ماده (ض رب)در ضمن هر هیاتی( فعل، یفعل، فاعل ومفعول و...) معنایش کُتک کاری کردن یا کتک کاری شدن است . پس این ماده در ضمن هر هیاتی پس این وضع یک وضع نوعی است.

یا این هیات با هر ماده ای می شود وضع نوعی می شود.