نظریه مفهوم اشاره برای موضوع له اسم اشاره/الوضع /المقدمة

موضوع: المقدمة/الوضع /نظریه مفهوم اشاره برای موضوع له اسم اشاره

موضوع له اسم اشاره وضمائر

مبنای آخوند مفرد مذکر بود و مبنای مرحوم اصفهانی مفرد مذکر مشار الیه بود و آقای خویی گفتند موضوع له برای «هذا»، «هو» و «ایاک» مفرد مذکر مقترن به اشاره است و حتما باید مفرد مذکر اقتران به اشاره و تخاطب داشته باشد تا مستعمل فیه باشد و معنای هذا وهو همچنین اقتران به خطاب داشته باشد تا مفاد ضمیر خطاب را برساند. می شود گفت مبنای مرحوم اصفهانی با نظر محاضرات یکی است هردو مفرد مذکر صِرف نمی دانند بلکه مفرد مذکر مُشار الیه می دانند. در محاضرات اشاره خارجی را قید کردند که در حقیقت موضوع له، مخصوص است به جایی که اشاره خارجی و خطاب خارجی باشد ولی از نظر محقق اصفهانی اعم از این است مشارالیه و مخاطب الیه اشاره خارجی باشد یا غیر از آن. تفاوت این دو نظر به عموم و خصوص است نظر اصفهانی اعم از خطاب خارجی است ولی مبنای مرحوم آیت الله خویی منحصر به اشاره خارجی است و ضمیر خطاب هم با خطاب خارجی است.

آیت الله بروجردی

نظر آیت الله بروجردی در دوجا آمده : نهایة الاصول که تقریرات ایشان است و الحاشیة علی الکفایه .

در کلمات آیت الله بروجردی ابتدا طرح مدعی در معنای موضوع له اسم اشاره و ضمیرچیست؟ سپس اقامه دلیل وبرهان بر این مطلب و استشهاد به یک شاهد وپاسخ از استدلال رقیب.

ادعای مرحوم بروجردی

موضوع له در اسماء اشاره مفهوم اشاره است.

انظار ودیدگاه هایی که مطرح کردیم : آخوند مفرد مذکر، اصفهانی مفرد مذکر مشار الیه ، محاضرات مفرد مذکر مشار الیه به اشاره خارجی به عین و ید و سر ویا به خطاب خارجی، آیت الله بروجردی مفهوم اشاره.

دلیل آیت الله بروجردی:

«و الدليل على ذلك أنّ العرف لا يفهمون من تلك الألفاظ إلّا الإشارة و لذا يقال لمن يتكلّم بتلك الألفاظ: إنّه أشار»[1]

یکی ازعلائم کشف معنای یک لفظ، تبادر عند اهل لسان است. وقتی به عرف عام مراجعه می کنیم از اسم اشاره مفهوم اشاره می فهمند. یکی از کشف معنای حقیقی تبادر عند اهل لسان است.

شاهد بر دلیل

از کجا شما کشف کردید که عرف از هذا و ضمایر مفهوم اشاره می فهمد؟ جواب می دهند وقتی نزد عرف اسم اشاره یا ضمیر گفته می شود، می گوید انه اشار. از اظهار عرف استکشاف فهم عرف می کنیم.

دفع اشکال

اگر کسی مثل اصفهانی و خویی بگوید از هذا اشاره و مشار الیه فهمیده می شود پس موضوع له و مستعمل فیه خود اشاره نیست بلکه مفرد مذکر مشار الیه است؟ جواب: این که اشاره را از مشار الیه جدا نمیدانیم از جهت داخل بودن مشارالیه در معنی نیست بلکه به دلیل این است که اشاره یک معنای اندکاکی حرفی و تعلقی است. از مشارالیه جدانیست چون معنای حرفی وربطی است. وابستگی ذاتی او باعث جدا نشدن است نه اینکه مشارالیه بودن در معنی دخلیل باشد پس دلیل شما ناتوان از اثبات مدعای شما است.

خلاصه این که آقای بروجردی یک ادعا ویک دلیل و یک شاهد و استدلال طرف مقابل را نقل و نقد کردند.