1403/10/23
بسم الله الرحمن الرحیم
ایجاد انشاء در وعاء اعتبار/الوضع /المقدمة
موضوع: المقدمة/الوضع /ایجاد انشاء در وعاء اعتبار
موضوع له و مفاد انشاء واخبار
مرحوم آخوند ادعایی داشتند و مرحوم روحانی در منقی الاصول به توضییح کلام آخوند پرداختند.آخوند گفتند اخبار و انشاء اختلاف ذاتی ندارند وتفاوت خارج از معنی و موضوع له دانستند. در ابتدای بحث در منتقی الاصول گفتند نظر مرحوم آخوند در اخبار وانشا ودر جملات اخباری و انشایی از لحاظ موضوع له هیچ اختلافی ندارند واگر اختلافی است در خارج از دایره معنی موضوع له است.
منتقی الاصول
اگر اختلافی بین انشاء واخبار وجود دارد خارج از موضوع له است. اگر قصد ایجاد نسبت بود انشاء می شود وقصد برای مستعمل است وقصد در موضوع له دخیل نیست.
«ذكر صاحب الكفاية رحمه‌الله ان الفرق بين الجملة الإنشائية والجملة الخبرية كالفرق بين الاسم والحرف في كونه خارجا عن دائرة الموضوع له ، فان كلا منهما موضوع للنسبة إلاّ انها ان قصد بها الاخبار كانت خبرية وان قصد بها إيجاد النسبة كانت إنشائية من دون أن يكون قصد الاخبار وقصد الإيجاد دخيلا في الموضوع له»[1] .
آقای خویی در محاضرات گفتند قصد نمی تواند جزء موضوع له باشد ومشهور این را دخیل دانستند وگفتند چون مبنای ما در وضع تعهد است ومتعلق تعهد نمی تواند امری غیر مقدور باشد.
اختلاف با آخوند
آیا خود اخبار و انشا در حریم معنی دخیل هستند یا دخیل نیستند؟
«والّذي يظهر انه رحمه‌الله أخذ الموضوع له في الجملة الخبرية والإنشائية ونفس الاخبار والإنشاء مفروغا عنه ، وجهة الإشكال هو الفارق بينهما وان الإنشاء والاخبار دخيلان في معنى الجملة الخبرية والإنشائية أو لا؟ فأناط اللثام عن ذلك بما عرفت.أما القول الأول : فهو مختار صاحب الكفاية وقد أسهب في بيانه في الفوائد ، وبيانه بتصرف .»[2]
اناطه یعنی وابسته کردن. لثام یعنی افسار، رشته وریسمان. اناط اللثام یعنی وابسته کرد ولی وقتی با عن متعدی می شود معنی فرق می کند یعنی گره را باز کرد نه این که وابستگی ایجاد کرد. پس نقطه مبهم را توضییح داد.
مطلب آخوند طولانی است. خود مطلب را اگر بخواهیم بیاوریم خیلی روشن نیست ما با توضییحاتی می آوریم. أسهب یعنی مطلب را به طور گسترده ووسیع بیان کرده. قبل از این که بایع ملکّت بگوید وجوب فرضی دارد مثل خیالات که فرض کنید قول صد سری را. وقتی می‌گویید ملکت الدار ملکیت در وعاء اعتبار محقق می شود لذا می گوید انشائیات از سنخ وجود اعتیاری هستند. با انشاء معنی را در وعا اعتبار ایجاد می کنیم. آیا با این بیان معنای نسبت کنار گذار می شود؟
