1403/10/18
بسم الله الرحمن الرحیم
قصد حکایت بودن معنای اخبار/الوضع /المقدمة
موضوع: المقدمة/الوضع /قصد حکایت بودن معنای اخبار
محقق خویی
از نظر محاضرات و اجود الاتقریرات ج1 دربحث اخبار و انشاء موضوع له در اخبار و انشاء قصد حکایت در اخبارو اعتبار و ابراز در انشاء است. در اخبار مفاد «زیدٌ قائمٌ» به عنوان یکی از جمله های خبریه ثبوت نسبت نیست معنای زید قائم حکایت ثبوت نسبت نیست بلکه پیامش در جملات خبریه ایجابیه این نیست که نسبت ثابت است یادر سلبیه حکایه از نفی ثبوت نسبت کند بلکه در جمله های خبریه قصد حکایت است. اما ثبوت نسبت نیست به سه جهت.
مانع اول: عدم شیوع نسبت
اطراد و شیوع ندارد اگر چیزی معنای وضعی یک لفظ یا یک جمله باشد از لفظ و معنی قابل انفکاک نیست مگر در مواردی که قرینه ای بر انفکاک باشد مثلا اگر مولی جمله ای را یا لفظی را در مقام آموزش یا در مقام شوخی یا در هر مقامی که قصد جدی بر تفهیم معنی ندارد بگوید معنای این لفظ از این لفظ جدا می شود ولیکن در غیر از این موارد معنا و لفظ متلازم اند وبر طبق قرار داد باب وضع این تلازم اطراد و شیوع دارد اما در مورد جمله خبریه و نسبت این اطراد و شیوع موجود نیست زیرا جمله های خبریه ای مثل «شریک الباری ممتنع»، «اجتماع النقیضین ممتنع»، «الله عالمٌ» واین قبیل جمله ها نسبتی وراء کلام وجود ندارد تا جمله خبریه حاکی از نسبت باشد. پس از نظر ایشان مانع اول برای این که جمله خبریه وضعاً دلالت بر ثبوت نسبت نمی کند نبودن نسبت است در بسیاری از جمله های خبریه در ماوراء کلام.
مانع دوم و سوم در جلسات قبل از نظر محاضرات بیان شد
مانع دوم:عدم تصدیق در مقام تفهیم وتفهّم نبودن
یعنی لازمه دلالت جمله خبریه بر ثبوت نسبت این است که در هر مورد اخبارواستعمال جمله خبریه در مقام تفهیم وتفهّم باید تصدیق محقق باشد و حال آن که نیست.
مانع سوم: مقدور نبودن:
با مسلک تعهد بعد از ابطال مذاهب دیگر درباب وضع توجیه پذیر ترین مسالک ومبنای است مبنای ثبوت نسبت مبنایی غیر قابل دفاعی هست از این جهت که طبق این مبنا وضع به معنای التزام ومتعلق التزام باید امر مقدوری باشد. ثبوت نسبت و عدم ثبوت نسبت قابل التزام و تعهد پذیر نیست چون مقدور نیست. این 3 اشکال منشأ مذهب صاحب محاضرات شده است درباب اخبار.
مبنای آیت الله خویی مخدوش است: در باب اخبار گفتند قصد ثبوت نسبت است که ثابت مبنا کنیم این نیست.آیا این قصد در معنای اخبار دلالت دارد؟ ما ثابت می کنیم که قصد مساوی با جزء موضوع له خبر نیست گرچه منکر قصد هم نیستیم.
