نقد و بررسی دیدگاه محقق اصفهانی در حقیقت انشائ واخبار/الوضع /المقدمة

موضوع: المقدمة/الوضع /نقد و بررسی دیدگاه محقق اصفهانی در حقیقت انشائ واخبار

حقیقت انشاء واخبار از دیدگاه آخوند مناسب خودش ومشهور ودر مقابل دیدگاه محقق اصفهانی

انشاء ایجاد معنی در وعاو ظرف مناسب خودش طبق نظر مشهور وآخوند ولی طبق نظر محقق اصفهانی معنی را را با لفظ ایجاد نمی کنیم چون وجود خارجی علت خارجی دارد و وجود ذهنی با تصور درست میشود.در باب انشاء معنی را بالفظ را ایجاد نمی کنیم چون وجود ذهنی و خارجی از لفظ به وجود نمی آید.محقق اصفهانی می‌گویند معنی عرضاً ومجازاً با لفظ ایجاد می شود چون وجود حقیقی که به دو قسم عینی(خارجی) و وجود ذهنی تقسیم می شود هیچ کدام معلول لفظ نیست. هر وجود خارجی تابع علت خارجی است به همید دلیل در باب انشاء معانی ایشان راه را منحصر در این دانستند که بگویند الفاظ عرضاً وجود معانی هستند و الفاظ نازل منزل معانی هستند.

چند قسم وجود را با این بیان نفی کردند و چرا نفی کردند؟ بر مبنای محقق اصفهانی چه نقدی براین مبنا وارد است؟

اشکال

نقداول:

اگر درباب وضع مبنای تنزیل را می پذیرفتیم که الفاظ نازل منزله معانی هستند این جا می توانستیم لفظ را وجود عرضی معنی بدانیم واگر وضع را ایجاد رابطه بین لفظ ومعنی می دانیم وجهی برای تفسیر انشاء به این بیان باقی نمی‌ماند؟

نقد دوم:

با بیان مرحوم اصفهانی حکمت وضع نادیده گرفته می‌شود چون حکمت وضع انتقال به معنی است در حالی که این جا وضع را به استعمال و استعمال را ابجاد معنی به لفظ دانستند؟

محقق خویی

مشهور قائلند اخبار دلالت بر ثبوت نسبت می کنند و مدلول اخبار ثبوت نسبت است و مدلول انشاء ایجاد نسبت است. در اخبار چون ثبوت نسبت وجود دارد یا برای نفی نسبت، گفته اند که بحث صدق وکذب مطرح است ولی در انشاء که بحث از ایجاد نسبت است نه حکایت نسبت موضوع برای صدق و کذب نیست. آقای خویی بحث را در دومقام طراحی کردند. در مقام اول بعد از تقریب مبنای مشهور در باب انشاء و اخبار، نقد کردند و در مقام دوم به ارائه مبنای خودشان در باب انشاء و اخبار پرداخته اند. کلمات ایشان را باید در«محاضرات ج1 مبحث انشا و اخبار» ودر «اجود التقریرات ج1ص23و24» باید ببینیم.