1404/08/25
بسم الله الرحمن الرحیم
التنبیه الرابع: عدم حسن الاحتیاط عند استلزام الاختلال بالنظام؛ فصلٌ فی اصالة التخییر/تنبیهات البرائة /فصلٌ فی اصالة البرائة
موضوع: فصلٌ فی اصالة البرائة/تنبیهات البرائة /التنبیه الرابع: عدم حسن الاحتیاط عند استلزام الاختلال بالنظام؛ فصلٌ فی اصالة التخییر
متن کتاب: الرابع (1) أنه قد عرفت حسن الاحتياط عقلا و نقلا و لا يخفى أنه (2) مطلقا كذلك (3) حتى فيما كان هناك حجة على عدم الوجوب أو الحرمة (4) (5) أو أمارة معتبرة على أنه ليس فردا للواجب أو الحرام (6) ما لم يخل (2) بالنظام فعلا، فالاحتياط قبل ذلك (7) مطلقا يقع حسنا، كان (8) في الأمور المهمة كالدماء و الفروج أو غيرها (9) و كان احتمال التكليف قويا أو ضعيفا،
ای الرابع من تنبیهات البرائة.
ای الاحتیاط.
ای حسنٌ عقلاً و نقلاً.
ای فی الشبهات الحکمیّة.
مراد از این حجّت، حجّت ظنّی در شبهات حکمیّه می باشد کما اینکه مراد از «اماره» در عبارت بعدی، حجّت ظنّی در شبهات موضوعیّه است و هیچکدام شامل حجّت قطعی نمی شوند، زیرا اگرچه کسی که ظنّ معتبر به عدم وجوب و عدم حرمت یا ظنّ معتبر به عدم کون فرد مشتبه، از افراد واجب یا حرام دارد، احتمال وجوب یا حرمت و یا احتمال اینکه فرد مشتبه از افراد واجب یا حرام باشد را داده و به جهت همین احتمال است که عقل و نقل، حکم به حسن احتیاط می نمایند، ولی کسی که قطع به عدم وجوب و عدم حرمت یا قطع به عدم کون فرد مشتبه، از افراد واجب یا حرام دارد، حتّی احتمال وجوب و حرمت و یا احتمال اینکه فرد مشتبه از افراد واجب یا حرام باشد را نیز نمی دهد تا عقل و نقل، حکم به حسن احتیاط نمایند، بنا بر این حکم عقل و نقل به حسن احتیاط در موارد قیام حجّت بر عدم وجوب یا عدم حرمت و یا قیام اماره بر عدم کون فرد مشتبه از افراد واجب یا حرام، در خصوص حجّت ظنّی و اماره ظنّیّه می باشد، نه حجّت قطعی و قطع به صدق موضوع وجوب یا حرمت در خارج.
ای فی الشبهات الموضوعیّة.
ای قبل الاختلال بالنظام و عند عدم استلازم الاختلال بالنظام.
ای الاحتیاط.
ای غیر الأمور المهمّة.
متن کتاب: كانت الحجة على خلافه (1) أو لا (2)؛ كما أن الاحتياط الموجب لذلك (3) لا يكون حسنا كذلك (4) و إن كان الراجح لمن التفت إلى ذلك (5) من أول الأمر، ترجيح بعض الاحتياطات احتمالا أو محتملا (6) فافهم.
1. ای خلاف الاحتیاط.
ای بأن قام الحجّة علی عدم التکلیف من الوجوب أو الحرمة.
ای لاختلال النظام.
ای مطلقاً.
ای الی لزوم اختلال النظام من الاحتیاط التامّ.
«احتمالاً» و «محتملاً»، تمییز می باشند ای: «ترجیح بعض الاحتیاطات من جهة الاحتمال یعنی ترجیح الاحتیاط فی الشبهات التی احتمال التکلیف فیها اقوی علی الاحتیاط فی الشبهات التی احتمال التکلیف فیها ضعیفٌ و ترجیح بعض الاحتیاطات من جهة المحتمل یعنی ترجیح الاحتیاط فی الأمور المهمّة مثل الدماء و الفروج علی الاحتیاط فی الأمور غیرَ المهمّة».
