موضوع: تفسیر موضوعی/حسادت و خیرخواهی /مفهوم حسادت

مفهوم حسادت :

نکات تفسیری و روایی مساله به پایان رسید و در نهایت بحث لازم است چند موضوع مورد بحث قرار گیرد.

گاهی بعضی از الفاظ در عرف معنایی دارد که با معنای حقیقی متفاوت است. البته در ما نحن فیه لزوما اینگونه نیست لکن لازم است معنای آن روشن شود.

حسادت یعنی آرزوی زوال نعمت از دیگران است.[1]

این زوال نعمت ، فرقی ندارد که این نعمت به شخص حسود برسد یا نرسد.

گاهی اوقات افرادی در انتظار آن نعمت هستند و حسادت می ورزد. گاهی هم آن نعمت متوقع نیست لکن نفس وجود این نعمت و خوشی شخص منعم موجب حسادت است. مثلا زنی که دختر دارد و توقع خواستگار برای دخترش را دارد ، به دختر همسایه که خواستگار دارد حسادت می ورزد.

یا زنی که دختر ندارد به دختر همسایه که خواستگار دارد حسادت می ورزد.

مرتبه ثانیه ، بسیار بدتر است.

ستون معنای حسادت همین است که ارزوی زوال نعمت را داشته باشد. چه مفید برای حسود باشد یا نباشد.

با توجه به این معنا برای حسادت سه مرتبه متصور است :

1 – آرزوی زوال نعمت همراه با اقدام عملی برای از بین بردن آن نعمت ولو مفید نباشد برای خودش

2 – آرزوی زوال نعمت همراه با اقدام عملی و با حال نیاز و احتیاج به آن نعمت

3 – آرزوی زوال نعمت در دل و بدون اقدام عملی

هر سه مرتبه بد است و مورد نفی و نهی است.

برخی می گویند حسادت در جنبه هایی غیر اختیاری است اما این ادعا محل تامل است که با نگاه معرفتی چنین چیزی نیست زیرا حسادت امروز ، ریشه در افعال و رفتار گذشته دارد ، اما از نگاه عرفی ممکن است چنین مطلبی قابل قبول شود.

در مقابل حسادت ، غبطه است. غبطه یعنی اگر نعمتی را دید که در اختیار دیگران است ، این را از جانب خدا می داند و از هر راهی که باشد فرقی ندارد. بلا باشد یا از باب امهال است ، این را آرزو می کند. در واقع تفاوت با حسادت این است که در غبطه آرزوی این نعمت را برای خود می کنید یا بلکه بهتر از آن را طلب می کنید. در واقع نقطه مهم در غبطه ناراحت نشدن از نعمت های دیگران است.

بعضی معتقدند غبطه نوعی حسادت است و حال آنکه روایت داریم که مومن اهل غبطه است ولی منافق اهل حسادت است.