موضوع: تفسیر موضوعی/وفای به عهد /تفسیر آیه 102 سوره اعراف

کلام در هفتمین آیه از آیات وفای به عهد بود که در سوره اعراف آیه 102 بیان شده است.

﴿وَ ما وَجَدْنا لِأَكْثَرِهِمْ مِنْ عَهْدٍ وَ إِنْ وَجَدْنا أَكْثَرَهُمْ لَفاسِقين‌﴾

نکاتی در رابطه با این آیه بیان شد.

صحبت به احتمالات عهد رسید.

احتمال اول : عهد فطری که همان توحید فطری است. توضیحات این احتمال بیان شد.

نکته ناگفته این است که هر انسانی بر اساس فطرت خلق شده و وجدان فطری انسان همان شیر اطمینان ایمان انسان است. اگر انسان دچار انحراف شود ، این وجدان دیگر درست عمل نمی کند و کم کم انسان از فطرت توحیدی خودش دور می شود.

احتمال دوم : عهد تشریعی است. یعنی قوانین الهی و اوامر و نواهی الهی که توسط انبیا صادر شده است.

احتمال سوم : عهد هم عهد فطری و هم عهد تشریعی است.

نکته دیگر : چرا از اکثر استفاده کرده است؟ چرا جمیع نگفته است؟

احتمال اول : در همان مجموعه و بلاد کفر ، عده ای بر سر عهد و فطرت خود باقی مانده اند و ندای فطرت را تا حدی در بعضی اموری حفظ کردند.

احتمال دوم : مقصود، بعضی از خانواده های مومن است که قلیل هستند.

نکته جالب اینست که خداوند در بین این جمعیت کثیر از کفار ، عده قلیل مومن یا عده قلیل از کفار که بر سر عهد خود بودند ، از یاد نبرده و متوجه آنها هم هستند.

نکته آخر این آیه :

بعضی تا وقتی ضعیف هستند بر سر عهد هستند اما بعد از قدرت ، عهد را فراموش میکنند. تا زمانی که مسئولیت داشت بر سر عهد خود بود اما بعد از پست و ریاست ، عهد خود را فراموش کرده است.

در هنگام قدرت و مقام و مسئولیت ، انسان باید بر سر عهد باشد و قوی تر عمل کند.

اما هشتمین و اخرین آیه از آیات وفای به عهد :

﴿أَ وَ كُلَّما عاهَدُوا عَهْداً نَبَذَهُ فَريقٌ مِنْهُمْ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لا يُؤْمِنُون‌﴾[1]

[ترجمه] آيا چنين نيست كه هرگاه يهود پيمانى [با خدا و رسولانش‌] بستند، گروهى از آنان، آن را شكستند؟ [آنان نه فقط عهد شكنند] بلكه بيشترشان ايمان نمى‌آورند.

نکته اول :

کلما ، مفید تکرار است. هر زمان و هر بار و هروقت و تکرار و شمول و استدامه وجود دارد. یهود کارشان همین بود و مداوم نقض عهد می کردند.

گویا یهود ذاتا منفعت طلب است و چندان تعهدی به عهد و پیمان ندارند.

نکته دوم :

سه نمونه از عهودی که توسط یهود نقض شد :[2]

1 – عده ای از یهود در کوه طور به خدا تعهد دادند که به فرمان های صادره در تورات عمل کنند. اما عهد شکنی کردند و بر اساس میل خود عمل کردند و تورات را تحریف کردند.

2 – عهد بستند با جناب موسی علیه السلام که به پیامبر موعود در تورات ایمان بیاورند. اما بر خلاف تعهد ، علی رغم شناخت کامل ، نقض عهد کردند.

3 – یهود طایفه بنی النضیر و بنی قریظه که در حاشیه مدینه بودند و تعهد دادند که با دشمنان همکاری نکنند. اما در ماجرای جنگ احزاب عهد شکنی کردند و علیه پیامبر صلی الله علیه و اله حمله کردند.