موضوع: تفسیر موضوعی/وفای به عهد /تفسیر آیه 34 سوره مبارکه اسراء

﴿وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْيَتيمِ إِلاَّ بِالَّتي‌ هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كانَ مَسْؤُلاً﴾

در مساله تفسیر به سومین آیه رسیدیم که در سوره اسراء آیه 34 بیان شده است.

ترجمه آیه شریفه :

در این آیه شریفه ابتدا انسان ها را از نزدیک شدن به مال یتیم نهی می فرماید تا زمان رسیدن یتیم به حد بلوغ.

در ادامه دستور به وفای به عهد داده شده است.

اما کدام قسم عهد مقصود است؟ در جلسات گذشته بیان شد که سه نوع عهد داریم.

ال در «العهد» دال بر شمول همه اقسام عهد ها است.

این ترجمه ای از ایه شریفه بود.

و اما تفسیر آیه شریفه :

نکته اول :

دستور به عدم قرب داده شده. یعنی نه تنها تصرف در مال یتیم نکنید ، بلکه نزدیک مال یتیم هم نباید بشوید.

این ادبیات خاصی در قرآن کریم است که در موارد خاص و خطرناک بیان می شود مثل ﴿وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنى‌﴾

مثال عرفی : تصور کنید در یک محلی در پارکی ماده منفجره تعبیه شده است و نیروهای امنیتی آن محل را تحت نظر و مراقبت قرار می دهند و اجازه نزدیک شدن به مردم عادی را نمی دهند. در این وضعیت نه تنها اجازه حضور در محل نیست ، بلکه اجازه نزدیک شدن هم داده نمی شود چرا که مساله مهم نفوس و جان مردم مطرح است.

نکته دوم :

بعد از این دستور ، عده ای به جهت کج فهمی از آیه شریفه به طور کلی ایتام را رها کردند و لذا در آیه شریفه فرمود : ﴿إِلاَّ بِالَّتي‌ هِيَ أَحْسَنُ﴾

در سه مورد باید اموال یتیم را در دست گرفت.

اول : در صورتی که دیگران این اموال یتیم را تلف می کنند یا در صورتی که خود فرزند یتیم بر اثر صغر سن ، اموال را به اشتباه تلف می کند.

دوم : جبران خرابی و ناقص شدن اموال و اصلاح آن

(مورد اول محافظت بود و مورد دوم اصلاح است)

سوم : تکثیر اموال یتیم چرا که اگر همین گونه مصرف شود ، به زودی تمام خواهد شد و لذا باید شخص بزرگتری این اموال را سرمایه گذاری کند.

در نهایت دستور این است که تصرف در اموال یتیم ، تصرف عدوانی و ظالمانه و هوس آلود نباشد بلکه برای مصالح یتیم ورود شود.

نکته سوم :

غایت این مراقبت از مال یتیم ، بلوغ اشدّ است. شدّ در لغت یعنی گره محکم[1] ولی به معنای استحکام هم آمده. اشدّ هم استحکام جسمی است هم استحکام روحانی است. جسمانی یعنی اینکه قدرتمند باشد انسان که کم نیستند اینگونه افراد. استحکام روحی یعنی انسان در مقابل افراد حسود و متکبر یا توهین ها صبور باشد.

وظیفه سرپرستی یتیم تا زمانی است که به استحکام و کمال مطلوب برسد.

در این مرتبه رشد سه دیدگاه است :

1 – سن بلوغ شرعی

2 – سن تعیین کرده اند مثلا 18 سال

3 – بلوغ عقلی و معیشتی ملاک است.