موضوع: تفسیر موضوعی/تکبر /تتمه تفسیر آیه 40 سوره اعراف

آیات مربوط به رذیله تکبر بحمدالله بحث شد و به اتمام رسید. ممکن است آیات دیگری هم باشد ، اما زیر مجموعه همین 14 آیه هستند و این آیات بحث شده ، هر کدام از یک حیث مجزا و جهت جدید صحبت کرده است.

علی ای حال این 14 آیه بحث شد و به اتمام رسید.

قبل از ورود به موضوع جدید ، به عنوان «ملحقات» بحث تفسیری تکبر ، به روایات مراجعه می کنیم. دأب و شیوه ما رجوع به روایات جهت فهم آیات است و لذا در صورت وجود روایتی در ذیل آیات ، روایت را بیان کردیم. اما در بعضی از آیات ، روایتی یافت نشد و لذا به عنوان ملحقات از روایات بحث می کنیم.

در هر صورت اکنون وارد روایات می شویم که در کنار آیات به کلمات اهلبیت علیهم السلام نیز رجوع کرده باشیم.

تذکر : از مجموع آیات به دست آمد که تکبر در بین رذائل اخلاقی ، جایگاه خاص و ویژه ای دارد و به قولی سرشاخه رذائل اخلاقی ، مساله تکبر است. شخص متکبر ، خیلی از درد ها و مرض های دیگر اخلاقی را نیز می تواند داشته باشد.

الحمدلله در روایات از تکبر بسیار بحث شده است ولی ما چند روایت را به عنوان نمونه بیان می کنیم.

1- در کنز العمال : إياكم والكبر، فإن أبليس حمله الكبر على أن لا يسجد لآدم[1]

تفاوت کبر و تکبر سابقا بیان شد و آن این است که کبر با عُجب مترادف است و معنای آن خوش آمدن از نفس است. اما تکبر برتر دانستن خود از دیگران است و در واقع تکبر در مقام قیاس با دیگران است.

2- در نهج البلاغه (خطبه قاصعه) :

فَاعْتَبِرُوا بِمَا كَانَ مِنْ‌ فِعْلِ‌ اللَّهِ‌ بِإِبْلِيسَ إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِيلَ وَ جَهْدَهُ الْجَهِيدَ وَ كَانَ قَدْ عَبَدَ اللَّهَ سِتَّةَ آلَافِ سَنَةٍ لَا يُدْرَى أَ مِنْ سِنِي الدُّنْيَا أَمْ مِنْ سِنِي الْآخِرَةِ عَنْ كِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ فَمَنْ ذَا بَعْدَ إِبْلِيسَ يَسْلَمُ عَلَى اللَّهِ بِمِثْلِ مَعْصِيَتِه‌[2]

ای انسان ابلیس برای شما حجت است که این همه عبادت کرد و بعد از آن پرونده اش آتش گرفت ، چه کسی از صفت تکبرش در امان است از حبط و نابودی اعمال؟