موضوع: تفسیر موضوعی/تکبر /تفسیر آیه 35 سوره مبارکه غافر

در جلسه قبل بیان شد که جناب موسی بن عمران از نوادگان حضرت یعقوب علیه السلام بوده است که با ۴ واسطه از طریق جناب لاوی به حضرت یعقوب می‌رسد و نسب ایشان عبارت است از موسی بن عمران بن یصهر بن یافث بن لاوی بن یعقوب بن اسحاق بن ابراهیم.[1]

بین جناب موسی و ابراهیم حدود ۵۰۰ سال فاصله بوده است و بین موسی تا یوسف حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ سال فاصله بوده است و در این فاصله کوتاه آثار گذشته باقی بوده و لذا مومن آل فرعون به زحمات حضرت یوسف علیه السلام و به انکار مردم مصر نسبت به دعوت ایشان اشاره کرد.

در ادامه سخنان مومن آل فرعون ، در آیه 35 سوره مبارکه غافر می فرماید :

﴿الَّذينَ يُجادِلُونَ في‌ آياتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطانٍ أَتاهُمْ كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ الَّذينَ آمَنُوا كَذلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّار﴾

کسانی که جدال می‌کنند در آیات خدا بدون دلیل علمی دشمنی بزرگی با خدا و مومنین دارند.

اخیرا شخصی به رهبری دهن کجی می‌کند و تلاش‌ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی را نادیده می‌گیرد. نقد علمی اشکالی ندارد بلکه رهبری معظم خودشان پرچمدار مطالبه‌گری هستند اما سخنان آن آقا ، علمی و دلسوزانه نیست بلکه انکار واضحات و جدال به غیر دلیل علمی است و صرفاً تکیه بر مشکلات اقتصادی دارد که همه ما به این مشکلات واقف هستیم و تاکید بر لزوم حل این مشکلات داریم ، ولی واضح است که نمی‌شود فقط همین مشکلات را ببینیم و صعود ۴۰ ساله مملکت و نظام را نادیده بگیریم.

مومن آل فرعون با این نصیحت‌ها باعث شد که قتل موسی منتفی شود اما شبهه‌ای که در جلسات گذشته بیان کردیم را اکنون پاسخ می‌دهیم.

شبهه این بود که اگر این کلمات طبق نظر شما مقول قول خود مومن آل فرعون است و نقل به مضمون و زبان حال نیست و از طرفی مومن آل فرعون در حال تقیه بوده این صراحت در کلمات با تقیه چگونه سازگار است؟!

جواب این است که ما قبول داریم که مومن آل فرعون در تقیه بوده اما با توجه به دو احتمال ، پاسخ مشخص می‌شود :

احتمال اول اینکه مومن آل فرعون همان کسی است که بعد از کشته شدن شخص قبطی و طرفدار فرعون به دست موسی به جناب موسی خبر داد که باید از مصر خارج شود و لذا جناب موسی به طرف مدین رفت.

احتمال دیگر این است که آن شخصی که صندوقچه‌ای برای مادر موسی ساخت تا موسی در آن صندوقچه قرار بگیرد همین مومن آل فرعون است که بعد از درخواست مادر موسی ، خواست خبر این قضیه را به فرعون بدهد اما زبانش بند آمد و نتوانست و به همین جهت متوجه جایگاه جناب موسی شد و بعد از دعوت موسی ، به دین و آیین موسی ایمان آورد اما دین و آیین خود را مخفی کرد و در دوران تقیه زندگی خود را سپری کرد حتی در دورانی که خزینه دار قصر فرعون بود ، تا زمانی که برای دفاع از موسی و حفظ جان او این کلمات را بیان کرد و دیگر تقیه را کنار گذاشت و بعد از این فرعون قصد قتل مومن آل فرعون را کرد و در قتل او اختلاف است. بعضی معتقدند به خاطر دفاع از موسی ، فرعون این شخص مومن را قطعه قطعه کرد. اما بعضی معتقدند او فرار کرد و در صحرا به عبادت مشغول شد و حیوانات از او مراقبت می‌کردند گروه دیگری گفتند در هنگام خروج موسی با قوم خود و شکافته شدن نیل در کنار آب نیل به موسی ملحق شد و قول دیگر اینکه بعد از اتمام تقیه به صحرا رفت و بعداً به موسی در کنار نیل ملحق شد در واقع دو قول دیگر را با هم جمع کرده‌اند.[2]

دلیل کسانی که می‌گویند فرعون موفق به قتل مومن نشد این است که آیه ۴۵ سوره غافر می گوید :

﴿فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا وَ حاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذاب﴾‌

خداوند او را از سیئات ما مکروا حفظ کرد. اما طرفداران نظریه قتل مومن آل فرعون می گویند : منظور و مقصود آیه حفظ ایمان اوست نه حفظ جان او