موضوع: تفسیر موضوعی/تکبر /تفسیر آیات22 تا 25 سوره طه

بحث در ماجرای حضرت موسی علیه السلام ، به اینجا رسید که او به مقام نبوت نائل شد. دو معجزه نیز به او عطا شد.

معجزه اول عصایی بود که تبدیل به اژدها شد و جنبه تخویفی داشت.

اما دومین معجزه که جنبه بشارت دارد عبارت است از ید بیضا که در آیه 22 سوره طه بیان شده است.

﴿وَ اضْمُمْ يَدَكَ إِلى‌ جَناحِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ آيَةً أُخْرى﴾‌ اضمم یعنی فروبردن و ضم ضمیمه. جناح یعنی گریبان یا زیر بغل. دست خود را در گریبان خویش فرو ببر و نورانی خارج کن. قید من غیر سوء بدین جهت است که نور و روشنی از آتش است اما این روشنی متفاوت است و اثر و نشانه سوء و بدی نیست. این نور از هر فاصله ای قابل رویت است و هیچ سوء و ضرری ندارد. این ید بیضا معجزه دیگری علوه بر معجزه سابق است.

معجزه اول برای افراد معاند و لجوج است و نشانه و معجزه دوم برای طالبان هدایت و کسانی که قابل هدایت هستند.

این یعنی مخاطب شناسی. مساله ای که در امر تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر لازم است بدان توجه شود.

﴿اذْهَبْ إِلى‌ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى﴾‌ ماموریت جناب موسی علیه السلام هدایت فرعون بود. دستور رسید که به سوی فرعون حرکت کن که او طغیان نموده. کار فرعون به جایی رسیده بود که می گفت : انا ربکم الاعلی. او منکر اله نبود ، اما خودش را اله و رب می دانست.

علت این گرفتاری فرعون هم تکبر بود. عُجب یعنی اینکه انسان از خودش خوشش بیاید ، این مرحله اول است که مترادف با کبر است اما مرحله بعدی جایی است که انسان خود را با دیگری قیاس کند و خودش را بالاتر ببیند. البته خود این تکبر مشکک و درجه بندی دارد. گاهی انسان تواضع میکند اما هدف اینست که بگوید من از فلانی تواضعم بالاتر است.

تکبر فرعون به جدال با خدا رسید و اینجا طغیان فرعون بود.

﴿قالَ رَبِّ اشْرَحْ لي‌ صَدْري (25) وَ يَسِّرْ لي‌ أَمْري (26) وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِساني‌ (27) يَفْقَهُوا قَوْلي‌ (28) وَ اجْعَلْ لي‌ وَزيراً مِنْ أَهْلي‌ (29)﴾

در ادامه موسی علیه السلام از خداوند چهار مطلب طلب کرد. اولین مورد شرح صدر است. شرح صدر یعنی انسان به نوری از توفیق الهی برسد که روحی داشته باشد که همه دستورات الهی را بپذیرد و چیزی را پس نزند. و طبق روایت نشانه آن تنظیم کارها بر اساس عاقبت و آخرت و قیامت است.[1]